Skala Lovetta - ocena siły mięśniowej pacjenta

W fizjoterapii oraz innych dziedzinach medycznych przeprowadza się ocenę siły mięśniowej. Jakie jest jej znaczenie? Otóż siłę mięśniową ocenia się w celu określenia zaawansowania urazu bądź innej dysfunkcji układu mięśniowo-szkieletowego. Siła mięśniowa stanowi istotny wskaźnik zdrowia fizycznego oraz skuteczności rehabilitacji. Ocena siły mięśniowej pozwala terapeutom medycznym identyfikować obszary ciała, które wymagają szczególnej uwagi i
interwencji terapeutycznej. Ponadto, ocena siły mięśniowej jest kluczowa dla określenia postępów w procesie rehabilitacji po urazach, operacjach ortopedycznych czy chorobach neurologicznych. 

Czym jest skala Lovetta?

Skala Lovetta jest powszechnie używanym przez fizjoterapeutów metodą oceny siły mięśniowej konkretnych grup mięśniowych. Skala Lovetta obejmuje różne grupy mięśniowe, umożliwiając kompleksową ocenę siły mięśniowej w różnych obszarach ciała. Dzięki tym ocenom fizjoterapeuci mogą dostosować terapię do konkretnych potrzeb pacjenta, koncentrując się na wzmocnieniu osłabionych obszarów i przywracaniu pełnej funkcji mięśniowej. Dodatkowo, skala Lovetta jest nie tylko przydatnym narzędziem diagnostycznym, ale również służy jako istotne kryterium oceny postępów pacjenta podczas procesu rehabilitacji.

Regularne pomiary siły mięśniowej przy użyciu tej skali pozwalają śledzić, czy zastosowane interwencje terapeutyczne przynoszą oczekiwane rezultaty.

Fizjoterapeuci często wykorzystują skalę Lovetta w połączeniu z innymi technikami oceny, takimi jak analiza ruchu czy pomiary obwodów mięśniowych, co umożliwia uzyskanie pełniejszego obrazu stanu pacjenta. Testowanie mięśni przeprowadza się w określonych pozycjach a test mięśniowy przeprowadzany jest w 6 stopniowej skali.

Zasady testu Lovetta

Ocena siły mięśniowej według skali Lovetta polega na manualnym badaniu mięśni w określonych pozycjach i określonym ruchu. Skala Lovetta składa się z 6 stopni:

• stopień 0 – brak widocznego skurczu mięśnia
• stopień 1 – widoczny skurcz mięśnia bez efektu ruchowego
• stopień 2 – ruch w pełnym zakresie w odciążeniu
• stopień 3 – ruch w pełnym zakresie z pokonaniem ciężaru określonej części ciała
• stopień 4 – ruch w pełnym zakresie z niewielkim oporem zewnętrznym
• stopień 5 – siła mięśniowa normalna.

Wykonując test Lovetta należy pamiętać o kilku zasadach, aby przeprowadzić i ocenić pacjenta w odpowiedni sposób.

• Badanie zawsze należy rozpocząć od sprawdzenia siły mięśniowej na poziomie 3. Jeśli pacjent wykonał zadanie poprawnie, można przejść do dalszego badania w skali 4 i 5. Natomiast, gdy pacjent miał trudności z wykonaniem zadania, należy wykonać badanie w skali 2 oraz 1.
• Pozycja badanej części ciała w skali 4 i 5 musi być taka sama jak przy badaniu na poziom 3. Badanie różni się tylko i wyłącznie dodaniem oporu zewnętrznego.
• Badanie napięcia mięśniowego w skali 1 odbywa się poprzez palpacje.
• Wynik badanej kończyny porównuje się z drugą „zdrową” kończyną.
• Badanie jest subiektywne, dlatego musi być wykonywane przez jednego fizjoterapeutę.

Przykłady badania wybranych grup mięśniowych w skali Lovetta

Pozycje pacjenta podczas badania zależą od grupy mięśniowej, która jest analizowana, oraz od zakresu siły mięśniowej, w jakim się znajduje. Poniżej podane są przykłady badania siły mięśniowej w skali Lovetta wybranych grup mięśniowych, które zostały podzielone ze względu na ich czynności.

Zgięcie stawu ramiennego

1. Przy zgięciu stawu ramiennego zaangażowane są mięśnie – naramienny cz. obojczykowa i barkowa, podgrzebieniowy, nadgrzebieniowy, piersiowy większy cz. obojczykowa, kruczo-ramienny, podłopatkowy i dwugłowy ramienia.
2. Pozycja wyjściowa dla badania w stopniu 3 dla zgięcia stawu ramiennego to: Siedzenie z nogami opuszczonymi. Samodzielny ruch zgięcia kończyny górnej w stawie ramiennym do kąta 90 stopni.
3. W stopniu 4 fizjoterapeuta stosuje lekki opór nad stawem łokciowym, natomiast na poziomie 5 dostarcza maksymalny opór, umożliwiając jednocześnie pełny zakres ruchu.
4. Dla badań w skali 2 oraz 1 zmienia się pozycję wyjściową:

• 2 – Leżenie na boku nie podlegającym badaniu. Kończyna górna po stronie niebadanej jest zgięta i ułożona pod głową, podczas gdy kończyna badana jest odciążona przez rękę fizjoterapeuty. Pacjent wykonuje samodzielny ruch w pełnym zakresie.
• 1 – Pacjent leży tyłem, a badana kończyna górna jest ułożona wzdłuż tułowia. Podczas próby zgięcia wyczuwa się napięcie na przednio-przyśrodkowej powierzchni nasady bliższej ramienia.

Prostowanie stawu biodrowego

1. Mięśnie zaangażowane w prostowanie stawu biodrowego to: pośladkowy wielki, przywodziciel wielki, półbłoniasty, półścięgnisty, dwugłowy uda, pośladkowy średni, pośladkowy mały, smukły, gruszkowaty, zasłaniacz zewnętrzny, zasłaniacz wewnętrzny. Pozycja wyjściowa podczas badania w skali Lovetta na 3 wygląda następująco: tułów oparty jest o kozetkę (przodem), kończyny są zgięte w stawach biodrowych, natomiast należy mieć wyprostowane kolana i oparte o podłoże stopy.
2. W tej pozycji w skali 3 pacjent podnosi kończynę do góry samodzielnie, a na 4 oraz 5 wykonuje to z oporem fizjoterapeuty. Opór należy przyłożyć w okolicach tylnej powierzchni uda, nad dołem kolanowym. 
3. Podczas testowanie w skali 2 należy pacjenta ułożyć na boku, który nie jest testowany, kończyny muszą być zgięte w stawach biodrowych i kolanowych, a kończyna badana odciążona. Pacjent odciążoną kończyną sam wykonuje ruch wyprostu stawu biodrowego. Gdy pacjent nie potrafił wykonać testu na 2, należy ułożyć go w pozycji leżenia przodem. Napięcie mięśniowe można wyczuć na przebiegu mięśnia pośladkowego wielkiego.

Zgięcie w stawie kolanowym

1. Podczas zgięcia stawu kolanowego pracę wykonują mięśnie: półbłoniasty, półścięgnisty, dwugłowy uda. Natomiast, gdy zgięcie następuje w pozycji stojącej zaangażowane są także mięsień brzuchaty łydki oraz mięsień podkolanowy.
2. Badanie w skali Lovetta na 3 wykonuje się stojącej przodem do ściany lub kozetki. Następnie pacjent wykonuje samodzielnie ruch zgięcia stawu kolanowego do 90 stopni. Należy zwrócić uwagę, aby kolana były ustawione równolegle. Podczas badania na 4 oraz 5 opór przykłada się nad piętą.
3. W badaniu na 2 pacjent układa się na boku, który nie jest testowany z wyprostowaną i odciążoną kończyną badaną. Pacjent wykonuje ruch zgięcia samodzielnie.
4. Natomiast podczas badania w skali 1 pacjent leży przodem, stopa powinna być poza kozetką. Należy wyczuć napięcie mięśniowe w okolicy dołu podkolanowego.

Zwiększanie siły mięśni w gabinecie fizjoterapeuty

Zwiększanie siły mięśniowej jest możliwe także dzięki fizjoterapii. Można to osiągnąć dzięki zabiegom fizykalnym, ćwiczeniom oraz terapii manualnej. Posiadanie odpowiedniej siły mięśniowej jest potrzebne do codziennego funkcjonowania. Zmniejszona siła mięśniowa może powodować zwiększone ryzyko urazów i kontuzji. Także nierównowaga siły mięśniowej między określonymi grupami mięśniowymi powoduje nieprawidłową biomechanikę, a co za tym idzie złe wzorce ruchowe. Taka sytuacja może prowadzić do różnych dolegliwości bólowych.

W fizjoterapii korzysta się z różnych metod zwiększania siły mięśniowej, między innymi to:

Zabiegi fizykalne w celu zwiększenia siły mięśni

Elektroterapia - najczęściej wykonuje się elektrostymulację, aby precyzyjnie zaktywizować mięśnie. Jest to skuteczną metoda, zwłaszcza u osób z ograniczoną zdolnością do wykonywania tradycyjnych ćwiczeń. EMS wspomaga wzmocnienie mięśni, poprawiając ich funkcję. Taką elektrostymulacje można również wykonywać w domu za pomocą specjalnych urządzeń do tego przystosowanych (np. Compex lub elektrostymulatorów takich jak np. SportTENS2) lub w gabinecie przy pomocy profesjonalnego aparatu do elektroterapii.

Terapia cieplna: Zastosowanie ciepła np. w postaci ciepłych okładów, lamp sollux, czy kąpieli cieplnych, może zwiększać przepływ krwi w mięśniach, co przyspiesza regenerację i zwiększa ich elastyczność.

Terapia ultradźwiękowa: Użycie fal ultradźwiękowych do leczenia głęboko położonych tkanek mięśniowych. Może zmniejszać ból, zwiększać przepływ krwi i poprawiać elastyczność mięśni.

Terapia TECAR (Transfer Energii Capacitive i Resistive) to nowoczesna metoda fizjoterapeutyczna, która wykorzystuje energię elektryczną do leczenia różnych schorzeń, w tym do zwiększania siły mięśniowej. Oto kilka kluczowych punktów na temat tej terapii: 

• Terapia TECAR opiera się na wykorzystaniu wysokoczęstotliwościowego prądu elektrycznego, który przyspiesza naturalne procesy regeneracyjne organizmu.
• Stymuluje to mikrokrążenie i zwiększa metabolizm komórkowy w obszarze leczenia. 
• TECAR może znacząco przyczynić się do redukcji bólu, zmniejszenia stanów zapalnych, przyspieszenia gojenia tkanki miękkiej, a także poprawy elastyczności i siły mięśniowej. Jest to możliwe dzięki stymulacji krążenia krwi i limfy, co zapewnia lepszy dopływ tlenu i składników odżywczych do mięśni.

Ćwiczenia siłowe i oporowe 

Układając plan ćwiczeń należy pamiętać o czasie adaptowania się mięśni. Należy odpowiednio dostosowywać intensywność oraz obciążenia, aby w bezpieczny sposób i bez kontuzji wzmocnić mięśnie i zwiększyć ich siłę. Często fizjoterapeuci korzystają z taśm oporowych, które posiadają różne stopnie oporu. Przykładami takich taśm są taśmy Thera Band®.

Terapia manualna

Terapia manualna nie wpływa ona bezpośrednio na zwiększenie siły mięśniowej, natomiast dzięki niej można zmniejszyć napięcie mięśniowe oraz zwiększyć zakres ruchomości w stawach, co pozwala na poprawne wykonywanie ćwiczeń.

Zwiększanie siły mięśniowej poprzez fizjoterapię wymaga cierpliwości i systematyczności. Należy pamiętać, że skuteczne wzmacnianie mięśni to proces, który przynosi zadowalające rezultaty przy regularnych i odpowiednio dostosowanych działaniach.

Skala Lovetta - podsumowanie

Podsumowując, Skala Lovetta stanowi istotne narzędzie w dziedzinie fizjoterapii, umożliwiając precyzyjną ocenę siły mięśniowej w różnych grupach mięśniowych. Dzięki niej fizjoterapeuci mogą skuteczniej dostosować terapię do indywidualnych potrzeb pacjentów, koncentrując się na osłabionych obszarach i wspomagając powrót do pełnej funkcji mięśniowej. Monitorowanie postępów za pomocą Skali Lovetta pozwala na obiektywną ocenę efektywności terapii, co jest kluczowe dla osiągnięcia optymalnych rezultatów rehabilitacyjnych.

Piśmiennictwo:
1. Zembaty A., Kinezyterapia, Wydawnictwo Kasper, Kraków 2002.