Ashwagandha – czym jest i jak działa? Kiedy stosować żeń-szeń indyjski?

Ashwagandha to roślina lecznicza. Naturalnie występuje w suchych rejonach klimatu tropikalnego i subtropikalnego- w Afryce oraz Azji (zwłaszcza Indie, Nepal, Sri-Lanka) jak również w krajach Europy południowej- Hiszpania, Włochy, Grecja. Powszechnie znana jest również jako Withania somnifera (witania ospała), żeń-szeń indyjski czy wiśnia ozima. 

Odkrycie prozdrowotnych właściwości Ashwagandhy zawdzięczamy tradycyjnej medycynie indyjskiej określanej mianem tradycyjnej medycyny ajurwedyjskiej - Ajurweda w bezpośrednim tłumaczeniu to „wiedza o życiu” lub „przebieg życia”- ukształtowanej w okresie między V wiekiem p.n.e., a V wiekiem n.e. Ajurweda jest nauką medyczną komplementarną, zajmującą się zdrowiem fizycznym, psychicznym i duchowym w ujęciu całościowym (holistycznym). Co istotne, jest w pełni uznawana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) jak również przez szeroko rozumianą ‘medycynę zachodnią’ i coraz bardziej doceniana przez środowiska i organizacje naukowe.

Właściwości Ashwagandhy

Zdrowotne właściwości Ashwagandhy są udowodnione naukowo i poparte licznymi badaniami w tym również klinicznymi. Wynikają one z zawartości w korzeniu, zielu i jagodach rośliny 35-ciu wyekstrahowanych dotychczas aktywnych fitoskładników, w tym zawartość witanolidów. Są to naturalne związki chemiczne o spectrum właściwości, których leczniczy wpływ na organizm jest udowodniony naukowo. Są to:

• Witanolidy: witaferyna A, witanolidy A-Y, witadomniferyna A, witasomidienon, witanon oraz witasomniferole A-C,
• Alkaloidy: anaferyna, somnina, cholina, witanina, somniferyny, tropina,
  somniferynina, pseudowitanina, witananina, pseudotropina, kuskohigryna, izopeletieryna,
• Flawonoidy: kwercetyna, 3-O-rutynozyd 6,8-dihydroksykemferol oraz jej 3-O-rutynozydo-7-O-glukozyd,
• Pozostałe: saponiny, kumaryny (skopoletyna), kwas chlorogenowy, β-sitosterol, witanol, somnitol, glikozydy sterolowe, glikowitanolidy, żywice, lipidy, węglowodany, fitosterole oraz kwasy tłuszczowe.

Liczna obecność aktywnych związków czyni z Ashwagandhy preparat o szerokim zastosowaniu. Ma ona działanie:

• adaptogenne - pomaga w odzyskaniu i utrzymaniu równowagi psychicznej oraz emocjonalnej, zwłaszcza w sytuacjach długotrwałego narażenia na stres i zmęczenie,
• antyoksydacyjne - spowalnia reakcje utleniania w organizmie, przeciwdziała namnażaniu wolnych rodników, stymuluje układ odpornościowy,
• przeciwbakteryjne - zarówno na szczepy Gram-dodatnie (np. Staphylococcus aureus) jak i Gram-ujemne (np. Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Klebsiella pneumoniae),
• przeciwzapalne - terapie pomocnicze w przebiegu nieswoistych zapaleń jelit, zapalenia nerek, zapalenia stawów,
• antynowotworowe- wpływ na indukcję apoptozy komórkowej, działanie wspomagające i poprawiające wyniki radioterapii.

Ashwagandha wykazuje również właściwości kardioochronne oraz ma pozytywny wpływ na wytwarzanie i różnicowanie komórek morfotycznych - innymi słowy wspomaga procesy krwiotwórcze. Może stanowić również terapię pomocniczą w leczeniu cukrzycy - reguluje poziom cukru w krwi i moczu, glukozo-6-fosfatazy oraz zawartość glikogenu w tkankach. Ashwagandha może być stosowana także pomocniczo w przebiegu chorób neurodegeneracyjnych takich jak choroba Parkinsona czy Alzheimera, wspomagając regenerację uszkodzonych chorobą neuronów oraz zwiększając syntezę dopaminy.

Zastosowania ashwagandhy

Ashwagandha jest ceniona za swoje wielokierunkowe działanie na organizm, a oto najważniejsze z nich:

1. Redukcja stresu i lęku:
   ○ Ashwagandha pomaga w uspokojeniu układu nerwowego i jest często stosowana w celu zwiększenia odporności na stres. Ashwagandha to ajurwedyjskie zioło z grupy adaptogenów, pomagając organizmowi radzić sobie z napięciem oraz stresem psychicznym i fizycznym.
   ○ Badania sugerują, że adaptogen może obniżać poziom kortyzolu (hormonu stresu) we krwi, co przyczynia się do łagodzenia objawów przewlekłego stresu.
   ○ Ashwagandha zwiększa poziom energii i witalności.
2. Poprawa jakości snu:
   ○ Zioło to wykazuje działanie uspokajające, co może pomóc w poprawie jakości snu, zwłaszcza u osób z bezsennością. Może również pomagać w regulacji cyklu snu.
3. Wzmacnianie układu odpornościowego:
   ○ Ashwagandha wspiera układ odpornościowy, co może przyczynić się do lepszego zdrowia i odporności na infekcje.
   ○ Ashwagandha zawiera związki antyoksydacyjne, które chronią komórki przed uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki.
4. Poprawa funkcji poznawczych:
   ○ Badania sugerują, że ashwagandha może poprawiać funkcje poznawcze, takie jak pamięć, koncentracja oraz zdolność uczenia się.
   ○ Jest również badana pod kątem potencjalnej roli w zapobieganiu chorobom neurodegeneracyjnym, jak np. choroba Alzheimera.
5. Wsparcie zdrowia psychicznego:
   ○ Może pomagać w leczeniu depresji i innych zaburzeń nastroju, dzięki swoim właściwościom antydepresyjnym i przeciwlękowym.
6. Zwiększenie siły i masy mięśniowej:
   ○ Ashwagandha jest popularna wśród sportowców i osób aktywnych fizycznie, ponieważ może zwiększać siłę mięśni, masę mięśniową oraz poprawiać wytrzymałość.
   ○ W badaniach wykazano, że suplementacja ashwagandhy może zwiększać poziom testosteronu u mężczyzn, co również przyczynia się do poprawy wydolności fizycznej.
7. Regulacja poziomu cukru we krwi:
   ○ Ashwagandha może pomagać w regulacji poziomu glukozy we krwi, co jest korzystne dla osób z cukrzycą lub zagrożonych rozwojem tej choroby.
8. Poprawa zdrowia sercowo-naczyniowego:
   ○ Zioło to może wspierać zdrowie serca poprzez obniżenie poziomu cholesterolu, trójglicerydów oraz poprawę ogólnej kondycji sercowo-naczyniowej.
9. Wspomaganie układu rozrodczego:
   ○ Ashwagandha jest tradycyjnie używana jako środek wspomagający płodność i libido, zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet.

Ashwagandha – dawkowanie i formy stosowania

Ashwagandha jest dostępna w różnych formach, w tym m.in

• w postaci kapsułek i tabletek: Najczęstsza forma suplementacji,
• proszek: Może być dodawany do napojów lub posiłków,
• nalewki: Alkoholowy ekstrakt z korzenia ashwagandhy,
• herbaty: Czasem ashwagandhę stosuje się jako składnik mieszanek ziołowych.

Zalecane dawki spożycia różnią się w zależności od formy suplementu diety, ale zazwyczaj wahają się od 300 do 600 mg ekstraktu dziennie. Ważne jest, aby stosować się do zaleceń producenta lub konsultować dawkowanie z lekarzem, szczególnie jeśli przyjmujesz inne leki lub masz istniejące problemy zdrowotne.

Ashwaganda - skutki uboczne

Chociaż Ashwagandha jest uważana za bezpieczną, może wywoływać pewne skutki uboczne i działania niepożądane, zwłaszcza przy długotrwałym stosowaniu w dużych dawkach:

• nudności, bóle brzucha
• biegunka
• senność
• obniżenie ciśnienia krwi (co może być niekorzystne dla osób z niskim ciśnieniem)
• wysypki skórne (rzadko)

Przeciwwskazania do stosowania Ashwagandhy

• kobiety w ciąży i karmiące: Suplementy z Ashwagandhą mogą mieć działanie poronne.
• choroby autoimmunologiczne: Ponieważ może stymulować układ odpornościowy, osoby z chorobami autoimmunologicznymi powinny stosować ją ostrożnie.
• stosowanie niektórych leków: Ashwagandha może nasilać działanie niektórych leków uspokajających, nasennych, immunosupresyjnych oraz leków na tarczycę.

Podsumowanie

Ashwagandha to wszechstronne zioło o licznych korzyściach zdrowotnych, szczególnie w kontekście redukcji stresu, wsparcia układu odpornościowego, poprawy funkcji poznawczych i wzmacniania organizmu. Warto skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji, aby upewnić się, że jest to odpowiedni wybór w kontekście twojego zdrowia.

Piśmiennictwo:

1. Zahiruddin, S., Basist, P., Parveen, A., Parveen, R., Khan, W., & Ahmad, S. (2020). Ashwagandha in brain disorders: A review of recent developments. Journal of ethnopharmacology, 257, 112876.
2. Singh, N.; Bhalla; M.; Jager, P. D.; & Gilca, M.; An Overview on Ashwagandha: A Rasayana (Rejuvenator) of Ayurveda. African Journal of Traditional, Complementary and Alternative Medicines; 2011 8(5 Suppl); 208213.
3. Matczak M.; Rosińska K., Michel P.; Withania somnifera (ashwagandha, indyjski żeń-szeń) wskazania tradycyjnej ajurwedy w świetle współczesnych badań klinicznych; Farmacja Polska; 2017; 73 (7): 410417.
4. Połumackanycz M.; Forencewicz A.; Wesołowski M.; Viapiana A.; Ashwagandha (Withania somnifera) roślina o udokumentowanych właściwościach prozdrowotnych; Botanika Farmaceutyczna, Tom 76, 8/2020.
5. Ziauddin Z.; Phansalkar N.; Patki P.; Diwanay S.; Patwardhan B.; Studies on the immunomodulatory effects of Ashwagandha, Journal of Ethnopharmacology, 1996, tom 50, str: 69-76.