Zapalenie chrząstek żebrowych - poznaj objawy i sposoby leczenia
Zapalenie chrząstek żebrowych, czyli costochondritis, to stan zapalny, który dotyczy jednej lub kilku części chrzęstnych żeber, a dokładniej części łączących żebra z mostkiem. Schorzenie to objawia się bólem w klatce piersiowej, który może być mylony z bólem dotyczącym problemów z układem sercowo-naczyniowym, choć nie jest związany z żadnymi problemami kardiologicznymi. Zazwyczaj dotyczy obszaru, gdzie żebra łączą się z mostkiem, czyli stawów mostkowo-żebrowych lub połączenia części chrzęstnej oraz kostnej żeber.
Objawy zapalenia chrząstek żebrowych
- Ból w klatce piersiowej – ból jest zazwyczaj ostry lub tępy, lokalizuje się w przedniej części klatki piersiowej, w pobliżu mostka, ale może promieniować na inne części ciała.
- Ból często nasila się przy ruchach klatki piersiowej – np. przy kichaniu, kaszlu, głębokim wdechu, śmiechu czy poruszaniu rękami.
- Tkliwość – miejscowe bolesne punkty w miejscu, gdzie żebra łączą się z mostkiem.
Przyczyny zapalenia chrząstek żebrowych
Jednoznaczne przyczyny choroby nie są znane, aczkolwiek mogą występować czynniki zwiększające ryzyko:
- przeciążenie lub urazy w okolicach klatki piersiowej (np. zbyt intensywny wysiłek fizyczny)
- infekcje (np. wirusowe infekcje górnych dróg oddechowych)
- choroby zapalne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów
- zmiany zwyrodnieniowe stawów w wyniku starzenia się organizmu
- wady postawy np. klatka lejkowata
Klatka lejkowata (wada postawy) a zapalenie chrząstek żebrowych?
Klatka lejkowata to wrodzona wada rozwojowa, w której mostek jest wklęsły, co prowadzi do deformacji klatki piersiowej. U osób z tym schorzeniem zmienia się kształt klatki piersiowej, co może prowadzić do zmian w strukturze stawów mostkowo-żebrowych i ich funkcjonowaniu.
Klatka lejkowata nie jest bezpośrednią przyczyną zapalenia chrząstek żebrowych, jednakże jej obecność może predysponować do tego schorzenia. Warto, aby osoby z klatką lejkowatą regularnie konsultowały się z lekarzem (np. ortopedą lub reumatologiem), aby monitorować stan swojej klatki piersiowej i unikać przeciążeń, które mogą prowadzić do zapalenia chrząstek żebrowych lub innych problemów związanych z układem mięśniowo-szkieletowym.
Wpływ klatki lejkowatej na zapalenie chrząstek żebrowych:
- Zwiększone obciążenie stawów mostkowo-żebrowych – w wyniku deformacji mostka i zmienionej biomechaniki klatki piersiowej, osoby z klatką lejkowatą mogą mieć większe ryzyko przeciążenia stawów mostkowo-żebrowych. Może to prowadzić do podrażnienia chrząstek i rozwoju stanu zapalnego.
- Zaburzenia równowagi posturalnej – wklęsły mostek wpływa na postawę ciała, co zwiększa obciążenia niektórych części klatki piersiowej, w tym stawów mostkowo-żebrowych, i może sprzyjać rozwojowi zapalenia.
- Częstsze występowanie bólu w klatce piersiowej – osoby z klatką lejkowatą często doświadczają bólu w okolicach mostka, który może być wynikiem nadmiernego napięcia mięśniowego, nierównomiernego obciążenia stawów i chrząstek, a także innych problemów ortopedycznych. W takich przypadkach zapalenie chrząstek
żebrowych może pojawić się jako jedna z manifestacji tego bólu.
Diagnostyka
Polega przede wszystkim na:
- wywiadzie lekarskim
- badaniu fizykalnym
- wykluczeniu innych chorób powodujących ból w klatce piersiowej
Wywiad lekarski w przypadku bólu w okolicy klatki piersiowej
Lekarz zaczyna od zebrania szczegółowych informacji na temat objawów pacjenta:
- czas trwania bólu – czy ból pojawił się nagle, czy stopniowo narastał.
- okoliczności bólu – czy ból pojawia się przy głębokim wdechu, kaszlu, śmiechu, czy jakimkolwiek innym ruchu.
- lokalizacja bólu – czy ból jest skoncentrowany w jednym miejscu, czy rozprzestrzenia się na inne części ciała (np. ramiona, plecy).
- czynniki łagodzące i nasilające ból – np. czy zmiana pozycji ciała lub odpoczynek zmienia nasilenie objawów.
Badanie fizykalne
Lekarz wykonuje badanie fizykalne, aby ocenić dokładne źródło bólu. W przypadku zapalenia chrząstek żebrowych charakterystyczne jest:
- tkliwość w okolicach stawów mostkowo-żebrowych
- ruchomość klatki piersiowej
- brak innych objawów – związanych z chorobami serca, płuc czy innych narządów.
Badania dodatkowe
W większości przypadków zapalenie chrząstek żebrowych diagnozowane jest na podstawie wywiadu i badania fizykalnego. Jednak w celu wykluczenia innych przyczyn bólu w klatce piersiowej mogą być zlecone następujące badania obrazowe:
- RTG klatki piersiowej – pozwala wykluczyć inne schorzenia, takie jak złamanie żeber, guzy lub zmiany zwyrodnieniowe w obrębie stawów mostkowo-żebrowych.
- EKG – w celu wykluczenia problemów z sercem, zwłaszcza jeśli ból jest silny lub występują dodatkowe objawy, takie jak duszność czy zawroty głowy.
- USG lub MRI – w rzadkich sytuacjach podejrzenia innych schorzeń, takich jak zmiany zapalne w innych strukturach, lekarz może zlecić te badania. Jednakże rzadko są one konieczne przy rozpoznaniu zapalenia chrząstek żebrowych.
Wykluczenie innych schorzeń
Ważne jest, aby wykluczyć inne choroby, które mogą dawać podobne objawy. Do najczęstszych schorzeń, które mogą powodować silny ból w klatce piersiowej, należą:
- choroby serca (np. zawał serca (zapalenie mięśnie sercowego), dusznica bolesna)
- zaburzenia układu oddechowego (np. zapalenie płuc, zatorowość płucna)
- problemy z przełykiem (np. refluks żołądkowo-przełykowy)
- zaburzenia mięśniowo-szkieletowe (np. złamanie żeber, zmiany zwyrodnieniowe w obrębie stawów)
Leczenie zapalenia chrząstek żebrowych
Leczenie zapalenia chrząstek żebrowych polega na:
Przyjmowaniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych
Schodzenie leczy się farmakologicznie – za pomocą leków takich jak ibuprofen lub paracetamol lub inne niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), które pomagają złagodzić ból i stan zapalny.
Odpoczynek
Zaleca się ograniczenie aktywności fizycznej, która może nasilić dolegliwości bólowe.
Okłady ciepłe lub zimne
Stosowanie ciepłych lub zimnych okładów na bolesne miejsce może pomóc w łagodzeniu bólu.
Leki steroidowe
W przypadku silniejszych objawów, lekarz może przepisać leki sterydowe, które pomogą zmniejszyć stan zapalny.
Rehabilitacja i fizjoterapia
Terapia manualna tkanek miękkich oraz ćwiczenia mają na celu rozluźnić mięśnie i poprawić elastyczności klatki piersiowej.
W przypadku przewlekłych objawów lub powtarzających się epizodów zapalenia chrząstek żebrowych, konieczna może być konsultacja z lekarzem specjalistą (np. reumatologiem).
Większość przypadków zapalenia chrząstek żebrowych ustępuje samoistnie w ciągu kilku tygodni, a leczenie jest zwykle objawowe.
Jeśli ból w klatce piersiowej jest silny lub utrzymuje się przez dłuższy czas, zawsze warto skonsultować się z lekarzem, aby wykluczyć inne przyczyny, takie jak problemy
kardiologiczne.
Kto jest szczególnie narażony?
Osoby szczególnie narażone to:
- Osoby uprawiające intensywny wysiłek fizyczny - sportowcy lub osoby wykonujące ciężką pracę fizyczną.
- Osoby z deformacjami klatki piersiowej (np. klatka lejkowata, klatka szewska)
- Osoby w średnim wieku (zwłaszcza kobiety): Zapalenie chrząstek żebrowych jest najczęściej diagnozowane u osób w wieku od 20 do 40 lat, częściej u kobiet (może być ono związane z wahaniami hormonalnymi np. podczas menstruacji).
- Osoby z chorobami zapalnymi stawów - np. RZS - reumatoidalne zapalenie stawów i inne choroby autoimmunologiczne, takie jak zapalenie stawów, spondyloartropatie, mogą predysponować do zapalenia chrząstek żebrowych. W takich przypadkach organizm atakuje własne stawy, powodując stan zapalny.
- Osoby z infekcjami górnych dróg oddechowych: Infekcje wirusowe lub bakteryjne (np. przeziębienie, grypa, zapalenie płuc) mogą prowadzić do zapalenia chrząstek żebrowych. Kaszel i intensywne oddychanie mogą nadwyrężyć chrząstki żebrowe, zwłaszcza w wyniku przewlekłego kaszlu.
- Osoby z nadwagą lub otyłością: Nadmierna masa ciała może powodować większe obciążenie stawów mostkowo-żebrowych, co może zwiększać ryzyko zapalenia chrząstek żebrowych.
- Osoby po urazach lub kontuzjach w obrębie klatki piersiowej: Urazy, takie jak upadki, stłuczenia czy kontuzje klatki piersiowej, mogą uszkodzić chrząstki żebrowe, prowadząc do ich zapalenia.
- Osoby z zaburzeniami postawy: Osoby z nieprawidłową postawą ciała, np. garbienie się mogą być bardziej narażone na zapalenie chrząstek żebrowych. Zaburzenia postawy prowadzą do nierównomiernego rozkładu obciążenia.
- Osoby z chorobami metabolicznymi lub hormonalnymi: choroby metaboliczne, takie jak osteoporoza, mogą sprawić, że kości i chrząstki stają się bardziej podatne na urazy i stany zapalne. Również zaburzenia hormonalne mogą wpływać na zdrowie stawów i chrząstek.
Zapalenie chrząstek żebrowych (costochondritis) a zespół Tietza
Zapalenie chrząstek żebrowych oraz zespół Tietza to dwa różne schorzenia, które często są mylone, ponieważ oba manifestują się bólem w klatce piersiowej spowodowanym stanem zapalnym chrząstek. Zespół Tietza to schorzenie polegające na bolesnym zapaleniu jednego lub kilku stawów żebrowo-mostkowych, zwykle dotykające żebra drugiego lub trzeciego, któremu towarzyszy widoczny obrzęk zwykle w obrębie górnych żeber. Główna różnica polega właśnie na tym, że zespół Tietza wiąże się z obecnością obrzęku w obszarze zapalenia, natomiast w przypadku zapalenia chrząstek żebrowych (costochondritis) obrzęk nie występuje.
Podsumowanie: zapalenie chrząstek międzyżebrowych
Zapalenie chrząstek żebrowych w szczególności dotyczy osób, które wykonują intensywny wysiłek fizyczny, mają wrodzone wady klatki piersiowej, choroby zapalne stawów, zaburzenia postawy, są w średnim wieku, a także osób z nadwagą lub otyłością. Odpowiednia diagnoza, leczenie i unikanie przeciążeń mogą pomóc w zapobieganiu temu schorzeniu.
Piśmiennictwo:
1. Smereczyński, A., Kołaczyk, K., & Bernatowicz, E. Ściana klatki piersiowej–struktura niedoceniana w ultrasonografii. Część II: Zmiany nienowotworowe.
2. Proulx, A. M., & Zryd, T. W. (2009). Costochondritis: diagnosis and treatment. American family physician, 80(6), 617-620.