Gęsia stopka zapalenie gęsiej stopki – przyczyny, rehabilitacja i leczenie

Gęsia stopka to miejsce poniżej kolana po przyśrodkowej stronie, w którym spotykają się ścięgna trzech mięśni. Jest to mięsień krawiecki, smukły oraz półścięgnistego. Ścięgna te połączone są przyczepem do powięzi kości piszczelowej.

Nazwa “gęsia stopka” nie jest przypadkowa - połączone ścięgna wyglądem przypominają gęsią nogę.

Gęsia stopka – mięśnie

• mięsień krawiecki – zgina kolano, rotuje je wewnętrznie zwłaszcza podczas zgięcia
• mięsień smukły – zgina kolano i rotuje je wewnętrznie, działa także jako przywodziciel uda
• mięsień półścięgnisty– zgina staw kolanowy, rotuje go do wewnątrz podczas pełnego zgięcia, pełni rolę w prostowaniu biodra.

Gęsia stopka znajduje się ok. 5 cm poniżej linii stawu piszczelowego przyśrodkowego, powierzchownie od przyczepu piszczelowego więzadła pobocznego piszczelowego kolana.

Jakie są przyczyny zapalenia gęsiej stopki?

Przeciążenie wspólnego ścięgna wymienionych mięśni dotyka zwłaszcza biegaczy, szczególnie tych, którzy przed biegiem nie wykonali należytej rozgrzewki czy wcześniejszego przygotowania swojego układu mięśniowego. Dolegliwość może pojawić się też osób trenujących piłkę nożną czy koszykówkę.

Gęsia stopka zazwyczaj nie daje dolegliwości bólowych, do momentu wystąpienia stanu zapalnego. Przyczyny bólu gęsiej stopki to:

• zbyt szybkie zwiększanie intensywności treningów
• brak rozgrzewki przed treningiem
• przetrenowanie
• nadwaga lub otyłość
• koślawość kolan
• zwyrodnienia stawu kolanowego
• urazy w obrębie kolana
• niedostateczna regeneracja po treningu lub w jego trakcie
• cukrzyca
• RZS (reumatoidalne zapalenie stawów)

Jakie są objawy zapalenia gęsiej stopki?

Objawy dolegliwości gęsiej stopki to

• ból i obrzęk po wewnętrznej stronie kolana
• ból może występować z tyłu stawu kolanowego
• bolesność podczas ucisku tego miejsc
• ból może nasilać się podczas wchodzenia po schodach, wstawania z krzesła, siadania czy głębokiego przysiadu
• ból może być odczuwany w nocy lub nad ranem
• ucieplenie kolana
• sztywność stawu kolanowego odczuwana rano
• zwiększone napięcie mięśnia krawieckiego, smukłego i półścięgnistego

Wpływ na wystąpienie gęsiej stopy mają także osłabione mięśnie kulszowo-goleniowe.

Czy zawsze ból po wewnętrznej stronie stawu kolanowego oznacza zapalenie gęsiej stopki?

Nie. Przyczyny mogą być różne. Jedną z nich może być zapalenie kaletki gęsiej stopki stawu kolanowego. Podczas badania ortopeda będzie różnicował przyczynę dolegliwości. Pomocne w szczególności będzie badanie USG. W przypadku tendinopatii gęsiej stopki widoczne w badaniu USG będą pogrubiałe ścięgna.

Natomiast w przypadku zapalenia kaletki gęsiej stopki widoczny będzie obszar wypełniony płynem, który będzie oznaczał właśnie zapalenie kaletki. W stanie ostrym widoczny będzie także wzmożony przepływ naczyniowy. W stanie przewlekłym zapalenia kaletki widoczne będą zwapnienia i zwłóknienia z przerostem błony maziowej.

Najczęstszym powikłaniem jest pęknięcie kaletki i wewnętrzny krwotok.

Objawy zapalenia kaletki gęsiej stopki

• ból po przyśrodkowej stronie stawu kolanowego na wysokości i poniżej szpary stawu kolanowego
• obrzęk tej okolicy
• trudność podczas zgięcia stawu kolanowego
• trudność podczas wchodzenia po schodach

Diagnostyka zapalenia gęsiej stopki

Diagnostyka zapalenia gęsiej stopki obejmuje:

1. Szczegółowy wywiad medyczny. Pacjent zostanie zapytany m.in. o charakter oraz nasilenie bólu, rodzaj uprawianej aktywności fizycznej, historia chorób oraz urazów.
2. Badanie fizykalne. Podczas niego specjalista sprawdzi zakresu ruchu w stawie kolanowym, oceni siłę mięśniową oraz napięcie mięśni. Sprawdzi czy tkanki nie są nadmierne ucieplone, czy nie występuje obrzęk.
3. Testy funkcjonalne. Specjalista wykona testy funkcjonalne, które ocenią m.in. czy pacjent będzie w stanie wykonać konkretne ruchy bez dolegliwości bólowych.
4. Badanie obrazowe

• USG
• MRI - w celu wykluczenia innych patologii, które mogą przypominać gęsią stopkę.
• RTG - w celu wykluczenia innych patologii, które mogą przypominać gęsią stopkę.

Leczenie zapalenia gęsiej stopki

Jak wygląda leczenie? Leczenie gęsiej stopki obejmuje leczenie zachowawcze w postaci:

• fizjoterapii
• farmakoterapii np. niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki przeciwbólowe

Na czym polega rehabilitacja zapalenia gęsiej stopki?

Rehabilitacja zapalenia gęsiej stopki powinna opierać się przede wszystkim na wzmocnieniu mięśni przyśrodkowej i przedniej części uda. Mięśniem, który stabilizuje staw kolanowy, na który warto zwrócić szczególną uwagę jest mięsień czworogłowy uda.

Należy także rozciągać mięśnie gęsiej stopki. Można także zastosować roller, aby rozluźnić mięśnie oraz powięź w okolicy gęsiej stopki.

Można także zastosować kinesiotaping, czyli elastyczne plastry, które pomogą ustabilizować staw kolanowy oraz redukować dolegliwości bólowe.

Leczenie operacyjne

Operacja w przypadku gęsiej stopki nie jest konieczna, chyba, że występują inne patologie, które tego wymagają.

Jak długo trwa zapalenie gęsiej stopki?

Dolegliwości bólowe mogą utrzymywać się od kilku do kilkunastu tygodni. Zależą one przede wszystkim od przyczyny schorzenia. Znaczenie ma także zaangażowanie pacjenta w proces leczenia, w tym wykonywanie ćwiczeń na dolegliwości gęsiej stopki we współpracy z fizjoterapeutą oraz ograniczenie aktywności fizycznej.

Profilaktyka gęsiej stopki?

Wszystko zależy od pierwotnej przyczyny wystąpienia zapalenia gęsiej stopki. Jeżeli dolegliwości spowodowane są nadmiernym obciążeniem treningowym lub błędami w treningu należy je wyeliminować w konsultacji z fizjoterapeutą lub trenerem medycznym.

Jeżeli dolegliwości wynikają z postępujących zmian zwyrodnieniowych należy należy skonsultować się z fizjoterapeutą w celu wdrożenia ćwiczeń wzmacniających oraz rozciągających. W konsultacji z lekarzem ortopedą może zostać podane osocze bogatpłytkowe. Zmian zwyrodnieniowych cofnąć nie można, ale warto wdrożyć fizjoterapię i leczenie objawowe, aby spowolnić proces zwyrodnieniowy.

Co jeszcze warto robić profilaktycznie?

1. Rozciągaj swoje mięśnie.
2. Rozgrzewka przed treningiem- obowiązkowo!
3. Dbaj o regenerację po treningu.
4. Nie przeciążaj stawu kolanowego.
5. Sprawdź czy Twoja waga jest prawidłowa. Nadwaga nadmiernie obciąża mięśnie oraz stawy. 
6. Stopniowo zwiększaj intensywność treningową.

 Piśmiennictwo:
 1. Jeka S., Reumatyzm tkanek miękkich, Reumatologia 2012, 50(2): 166-176.
 2. Kita K. (i in.), Choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych– epidemiologia, diagnostyka i leczenie, Nowa Medycyna 2002.