Obrzęk nóg: opuchlizna - przyczyny i leczenie. Jakie są objawy opuchniętych nóg?
Opuchnięte nogi to częsty problem, którego podłoże może być zróżnicowane. Opuchlizna może występować zarówno przejściowo i być łagodnym stanem jak i stanowić
poważna dolegliwość, który wymaga diagnostyki i wsparcia medycznego.
Najczęstsze przyczyny obrzęku nóg. Dlaczego nogi puchną?
1. Zatrzymywanie wody w organizmie (obrzęk limfatyczny i obrzęk związany z nadmiarem płynów)
Brak ruchu lub długotrwałe stanie/siedzenie: Przebywanie przez dłuższy czas w jednej pozycji (np. długie siedzenie w pracy, długie podróże) może prowadzić do zalegania płynów w dolnych częściach ciała.
Ciąża: Wzrost objętości krwi oraz nacisk rosnącej macicy na żyły może powodować opuchnięcie nóg w ciąży, zwłaszcza w ostatnich miesiącach.
Wysoka temperatura: W upalne dni organizm stara się utrzymać odpowiednią temperaturę, co może prowadzić do rozszerzenia naczyń krwionośnych i zwiększenia przepływu płynów do tkanek, przez co pojawia się obrzęk.
Zatrzymanie soli i wody: Nadmierne spożycie soli, picie małej ilości wody lub zaburzenia hormonalne (np. związane z cyklem menstruacyjnym) mogą sprzyjać zatrzymaniu wody w organizmie.
2. Choroby układu krążenia
To rozległy problem, który dotyczy wielu milionów ludzi na świecie. Szacuje się, że w Polsce problem chorób związanych z żyłami dotyczy 8 do 12 milionów osób. -
Żylaki: Niewydolność żył powoduje gromadzenie się krwi w żyłach nóg, co prowadzi do tego, że nogi puchną. Żylaki mogą także powodować uczucie ciężkości, ból oraz zmiany skórne.
Zakrzepica żył głębokich: Zakrzep w głębokich żyłach nóg (tzw. zakrzepowe zapalenie żył lub DVT — Deep Vein Thrombosis) może blokować odpływ krwi z nóg i prowadzić do bolesnego obrzęku. Stan ten wymaga pilnej interwencji medycznej.
Niewydolność serca: Jeśli serce nie jest w stanie skutecznie pompować krwi, krew może gromadzić się w kończynach dolnych, powodując ich opuchnięcie.
3. Problemy z układem limfatycznym
Obrzęk limfatyczny: Uszkodzenie układu limfatycznego, np. w wyniku operacji (np. usunięcie węzłów chłonnych podczas leczenia nowotworów) lub infekcji, może prowadzić do gromadzenia się limfy w tkankach, co skutkuje obrzękiem. Zjawisko to nazywane jest limfodemią.
4. Choroby nerek
Niewydolność nerek: W przypadku, gdy nerki nie funkcjonują prawidłowo, mogą występować trudności z usuwaniem nadmiaru płynów i soli z organizmu, co prowadzi do ich zatrzymywania, w tym w nogach.
5. Choroby wątroby
Marskość wątroby: W zaawansowanej marskości wątroby, gdzie wątroba nie jest w stanie prawidłowo funkcjonować, może występować obrzęk nóg, a także brzucha (tzw. wodobrzusze) z powodu nadmiaru płynów.
6. Zaburzenia hormonalne a opuchlizna nóg
Problemy hormonalne: Zmiany hormonalne, takie jak te, które zachodzą podczas ciąży, menstruacji, menopauzy czy w wyniku stosowania niektórych leków hormonalnych (np. doustnych środków antykoncepcyjnych), mogą prowadzić do opuchnięcia nóg.
Niedoczynność tarczycy (hipotyreoza): Zbyt mała ilość hormonów tarczycy w organizmie może prowadzić do zatrzymywania wody i obrzęków, w tym w nogach.
7. Infekcje i stany zapalne
Infekcje skóry lub tkanek miękkich (np. zapalenie skóry, cellulitis): Infekcje mogą powodować obrzęk, zaczerwienienie, ból i gorączkę.
Zapalenie stawów (np. reumatoidalne zapalenie stawów): W wyniku zapalenia stawów w nogach może wystąpić obrzęk, szczególnie w okolicach stawów.
8. Leki
Leki mogące powodować obrzęk: Niektóre leki, takie jak sterydy, leki przeciwbólowe (np. NLPZ), leki na nadciśnienie (zwłaszcza blokery kanałów wapniowych), leki przeciwdepresyjne czy leki hormonalne, mogą prowadzić do zatrzymywania wody i opuchlizny nóg.
9. Urazy
Urazy (np. skręcenie lub złamanie): Kontuzje nóg mogą powodować lokalny obrzęk w wyniku reakcji zapalnej organizmu na uraz.
10. Choroby autoimmunologiczne
Układowe choroby zapalne (np. toczeń rumieniowaty): W chorobach autoimmunologicznych mogą występować obrzęki nóg jako objaw zapalenia tkanek.
11. Inne przyczyny obrzęku kończyn dolnych
Otyłość: Nadmierna masa ciała może obciążać układ krążenia, a także wpływać na mechanizmy zatrzymywania wody, co prowadzi do puchnięcia nóg.
Zaburzenia krzepnięcia: Schorzenia takie jak hemofilia lub inne zaburzenia krzepnięcia mogą prowadzić do gromadzenia się płynów w okolicach nóg w wyniku mikrouszkodzeń naczyń krwionośnych.
Opuchnięte nogi - Kiedy udać się do lekarza?
Nagły obrzęk, który jest asymetryczny - czyli występuje obrzęk jednej nogi i jedna noga różni się od drugiej pod względem objętości powinien być dla nas sygnałem, aby pilnie skonsultować się z lekarzem - może on świadczyć o zakrzepicy żylnej. Jest ona groźna nie tylko dla naszego zdrowia, ale także życia!
Opuchlizna nóg – objawy dodatkowe, które powinny niepokoić
- gorączka
- ból
- zaczerwienienie
- pojawienie się żylaków
- uczucie ciężkich nóg
- wzrost obrzęku pomimo odpoczynku, uniesienia nóg powyżej linii serca.
Gdy tylko pojawią się te objawy warto najszybciej zgłosić się do lekarza, gdyż mogą one wskazywać na zaawansowanie problemu.
Co można zrobić by sobie pomóc? Profilaktyka i domowe sposoby na opuchnięte nogi
W przypadku wystąpienia pierwszych objawów opuchnięcia nóg, oprócz wizyty u lekarza, można podjąć działania profilaktyczne, które pomogą złagodzić uciążliwe objawy:
- Unikanie noszenia ciasnych ubrań np. rajstop lub spodni
- Zwiększenie aktywności fizycznej w ciągu dnia - najbardziej zalecaną aktywnością są spacery
- Wprowadzenie odpowiedniej diety, polegającej na ograniczeniu spożycia soli oraz zapewnieniu właściwego nawodnienia.
- Odpoczynek z uniesionymi nogami powyżej linii serca
- W gorące dni można ochłodzić stopy w zimnej wodzie
- W zależności od przyczyny opuchlizny mogą być różne rozwiązania.
Leczenie opuchniętych nóg
W zależności od ustalonej przyczyny opuchniętych nóg, lekarz może zalecić różne formy leczenia obrzęków, które będą najlepiej dopasowane do indywidualnych potrzeb pacjenta. Może to obejmować zarówno leczenie farmakologiczne, jak i zmiany w stylu życia, takie jak wprowadzenie odpowiedniej diety, zwiększenie aktywności fizycznej czy stosowanie specjalnych ćwiczeń mających na celu poprawę krążenia. W niektórych przypadkach lekarz może również zasugerować noszenie kompresyjnych pończoch lub innych urządzeń wspomagających redukcję obrzęków.
Fizjoterapia a spuchnięte nogi
Fizjoterapia przy opuchniętych nogach obejmuje różnorodne metody, które mają na celu redukcję obrzęków oraz poprawę krążenia limfy i krwi. Oto kluczowe techniki stosowane w terapii:
- Drenaż limfatyczny - jest to delikatny masaż, który wspomaga odpływ chłonki z obszarów dotkniętych obrzękiem. Technika ta polega na zastosowaniu powolnych, okrężnych ruchów, które pobudzają aktywność naczyń limfatycznych i pomagają w usuwaniu nadmiaru płynów z tkanek. Drenaż limfatyczny może być wykonywany także za pomocą specjalistycznego sprzętu.
- Kompresjoterapia - stosowanie materiałów uciskowych, takich jak pończochy lub bandaże elastyczne, pomaga w zmniejszeniu obrzęków poprzez wywieranie odpowiedniego ucisku na tkanki.
- Kinesiotaping - technika ta polega na aplikacji specjalnych plastrów na skórę, co może zwiększyć przestrzeń dla przepływu krwi i limfy.
- Fizykoterapia - wykorzystuje różne metody, takie jak masaż pneumatyczny czy krioterapia, które poprawiają krążenie i zmniejszają obrzęki.
Obrzęki nóg: co powoduje obrzęk, zapobieganie i leczenie - podsumowanie
Puchnięcie nóg może mieć różne przyczyny — od prostych, jak długotrwałe siedzenie, po poważniejsze problemy zdrowotne, takie jak choroby serca, nerek, wątroby czy zakrzepica. W przypadku utrzymujących się objawów, szczególnie, gdy towarzyszy im ból nóg, zaczerwienienie, gorączka lub inne niepokojące objawy, warto skorzystać z konsultacji z lekarzem w celu postawienia diagnozy i zaplanowania odpowiedniego leczenia.
Piśmiennictwo:
1. Bancerz, B., Duś-Żuchowska, M., Cichy, W., & Matusiewicz, H. (2012). Wpływ magnezu na zdrowie człowieka. Prz. Gastroenterol, 7, 359-366.
2. Tomkowski, W. Z. (2014). Leczenie przewlekłej niewydolności żylnej za pomocą połączenia Ruscus aculeatus, metylochalkonu hesperydyny i kwasu askorbinowego—przegląd piśmiennictwa. Acta Angiol, 20(3), 106-111.
3. Skorupińska, A., & Sekuła, N. (2017). Zmiany zachodzące w organizmie kobiety w ciąży. Kosmetologia estetyczna, 3(6), 283-286.
4. Anna Pyszora (2010) „Kompleksowa fizjoterapia pacjentów z obrzękiem limfatycznym” Medycyna Paliatywna w Praktyce 2010, tom 4, nr 1