Ból pośladka – przyczyny i leczenie bólu pośladka
Ból pośladka może mieć wiele przyczyn i często ma złożony charakter. Główne przyczyny to: mięśniowo - powięziowe, neurologiczne, ortopedyczne i uroginekologiczne. Ból może wynikać z urazów, przeciążeń, a także problemów z kręgosłupem lub stawami. Najczęściej spotykane przyczyny to napięcie mięśniowe, zapalenie ścięgien, czy zespół bólu mięśniowo-powięziowego.
Dodatkowo, ból może być objawem schorzeń. Jakie schorzenia najczęściej są powodem bólu? Jest to rwa kulszowa, zapalenie stawów biodrowych czy dyskopatia. Warto również zwrócić uwagę na czynniki ergonomiczne, takie jak długotrwałe siedzenie w niewłaściwej pozycji, które mogą prowadzić do nadmiernego obciążenia mięśni pośladkowych.
W przypadku wystąpienia bólu pośladka, istotne jest przeprowadzenie dokładnej diagnozy, aby ustalić przyczynę bólu, co pozwoli na wybranie właściwej ścieżki leczenia bólu.
Ból pośladka – najczęstsze przyczyny mięśniowe
Przeciążenie mięśni pośladkowych: na skutek intensywnego wysiłku fizycznego, nieprawidłowej postawy ciała, złych nawyków podczas dźwigania ciężarów lub długotrwałego siedzenia.
“Zakwasy”, czyli DOMS: po intensywnym wysiłku fizyczny np. bieganiu,
podnoszeniu ciężarów, jeździe na rowerze.
Problemy z kręgosłupem a ból w pośladku
Dyskopatia
Problemy krążków międzykręgowych w dolnej części kręgosłupa mogą powodować ucisk na nerwy, co prowadzi do bólu pośladka promieniującego na nogę.
Skolioza
Czyli trójpłaszczyznowe skrzywienie kręgosłupa: nierównomierne obciążenie kręgosłupa może prowadzić do bólu w dolnej części pleców i pośladkach.
Zwyrodnienie stawów kręgosłupa
Procesy degeneracyjne w stawach międzykręgowych mogą powodować ból w okolicy lędźwiowej i pośladków.
Uszkodzenie nerwu jako przyczyny dolegliwości bólowe w okolicy pośladka
Rwa kulszowa
Ból pośladków może wynikać z podrażnienia lub ucisku nerwu kulszowego, który często daje ból promieniujący do pośladka i nóg. Najczęstszym powodem rwy mogą być zmiany zwyrodnieniowe w kręgosłupie, przepuklina dysku lub inne problemy neurologiczne.
Zespół mięśnia gruszkowatego
Mięsień gruszkowaty, który znajduje się w okolicy pośladków, może uciskać na nerw kulszowy, co prowadzi do bólu, mrowienie i drętwienie pośladka i nóg. W tym przypadku ból pojawia się w tylnej kieszeni spodni.
Zapalenie stawów
Zapalenie stawów krzyżowo-biodrowych: ból pośladków może być wynikiem stanu zapalnego w stawach krzyżowo-biodrowych, które łączą kość krzyżową z miednicą.
Problemy z biodrami
Zwyrodnienie stawu biodrowego
Zwyrodnienie stawu biodrowego może prowadzić do bólu, który jest odczuwany w okolicy pośladków. Jest to zazwyczaj przeszywający ból w prawym i/lub lewym pośladku, nieco ponad nimi, od strony kręgosłupa. Często towarzyszy mu ból w okolicy pachwiny lub uda.
Niestabilność stawów krzyżowo-biodrowych
Ból podczas jakiegokolwiek ruchu miednicy oraz w trakcie chodu
Złamania, urazy stawu biodrowego
Urazy biodra, w tym złamania, również mogą powodować ból w okolicy pośladków.
Problemy z więzadłami i stawami miednicy
Zespół hipermobilności stawów
Osoby z nadmierną elastycznością stawów mogą doświadczać bólów w okolicy miednicy, w tym w pośladkach, szczególnie ból pośladka przy siedzeniu szczególnie długotrwałym lub intensywnym wysiłku.
Zaburzenia w obrębie więzadeł miednicy
Uszkodzenia więzadeł miednicy mogą prowadzić do dyskomfortu i bólu, który promieniuje do pośladków.
Przeciążenie lub uraz
Uraz pośladków
Uderzenie, upadek lub inny uraz w obrębie pośladków może prowadzić do stłuczenia i bólu w tej okolicy. W takim przypadku ból może mieć charakter intensywny, szczególnie przy ruchu.
Mikrouszkodzenia tkanek
Powtarzające się mikrourazy w obrębie mięśni pośladkowych (np. u sportowców) mogą prowadzić do przewlekłego bólu.
Problemy uroginekologiczne
Endometrioza
Jest to choroba polegająca na obecności błony śluzowej macicy poza jej obszarem np. w jelitach, na jajnikach, odbytnicy, pęcherzu moczowym, przeponie.
Pomimo tego, że endometrioza nie jest zlokalizowana w pośladkach objawy bólowe z uwagi na bliskie sąsiedztwo z narządami rodnymi mogą lokalizować się w dolnym odcinku kręgosłupa oraz pośladkach. Endometrioza nacieka na inne struktury powodując sztywność okolicznych tkanek, naciekać na nerwy.
Zespoły bólowe dna miednicy
To przewlekły ciągły ból miednicy, występujący niezależnie od menstruacji, współżycia lub ciąży, który występuje minimum od 6 miesięcy, który utrudnia funkcjonowanie i wymaga wsparcia medycznego lub terapeutycznego. Do zespołów tych należą m.in.: wulwodynia, westybulodynia bolesne miesiączkowanie, zespół bolesnego pęcherza, ból związany z endometriozą, kokcygodynia, zespół bólowy mięśni dna miednicy, zespół jelita drażliwego, przewlekły ból odbytu, podrażnienie nerwu sromowego.
Kokcygodynia
Ból kości guzicznej wrodzy lub urazowy powodujący ucisk nerwu sromowego i zaburzenia napięcia mięśniowego. Jest nasilony podczas siedzenia na twardej powierzchni. Przyczyną może być długotrwała pozycja siedząca, jazda konna lub uraz.
Przeciążenia guza kulszowego
Obciążony podczas siedzenia, urazu, nadmiernego napięcia, ucisku np. podczas jazdy na rowerze, mogą go też podrażniać przyczepiające się więzadła.
Ból w okolicy kości krzyżowej
Ból w okolicy kości krzyżowej może rozprzestrzeniać się na pośladki. Może on być wynikiem porodu, przedłużającej się fazy parcia, upadku na kość krzyżową, pośladki.
Ból w okolicy kości ogonowej
Może być wynikiem upadku, stłuczenia. Może on także dawać objawy bólowe pośladków.
Inne przyczyny bólu w okolicy pośladka
Ból pośladka w ciąży
U kobiet w ciąży zmiany hormonalne i fizyczne mogą prowadzić do bólu w obrębie pośladków oraz dolnej części pleców.
Infekcje, guzy lub torbiele
Choć rzadkie, bóle pośladków mogą być wynikiem infekcji, torbieli lub guzów w tej okolicy.
Diagnostyka bólu pośladka
Diagnostyka bólu pośladków jest skomplikowana. Polega ona przede wszystkim na szczegółowym wywiadzie medycznym, testach funkcjonalnych oraz badaniach obrazowych.
Specjalista - lekarz lub fizjoterapeuta może zadać pytania takie jak:
- czas trwania bólu (czy jest to ból ostry, przewlekły, czy okresowy)
- okoliczności, w których pojawia się ból (np. po wysiłku, po długim chodzeniu, po długim siedzeniu, przy wstawaniu).
- objawy towarzyszące (np. drętwienie, mrowienie, ból w pośladku promieniujący do nogi).
- historia medyczna i ewentualne urazy.
W przypadku przewlekłego lub nasilającego się bólu lekarz może zalecić odpowiednie badania np. zdjęcie rentgenowskie lub rezonans magnetyczny, MRI, by zaplanować leczenie.
Poniżej omawiamy wybrane przyczyny bólu pośladków
Diagnostyka zespołu mięśnia gruszkowatego
Charakteryzuje się bólem w okolicy pośladków, który nasila się w pozycji siedzącej, często odczuwany jest także w okolicy lędźwiowej, czasami promieniujący do kończyny dolnej. Po wykluczeniu rwy kulszowej na podstawie testów diagnostycznych oraz badań obrazowych rezonansu magnetycznego należy wykluczyć.
Fizjoterapeuta w celu potwierdzenia hipotezy zespołu mięśnia gruszkowatego może wykonać takie testy funkcjonalne jak: test Freiberga, test Pace’a oraz test FAIR – ustawienie kończyny dolnej w zgięciu, przywiedzeniu i rotacji wewnętrznej w stawie biodrowym. W przypadku zespołu mięśnia gruszkowatego będą ono prowokowały objawy bólowe. Test Laseque’a polegający na uniesieniu wyprostowanej nogi nie wywołuje bólu, nie będzie go także potęgował. Wskazane jest wykonanie badania palpacyjnego obręczy biodrowej, w tym mięśnia gruszkowatego, który będzie reagował bólem na ucisk i dotyk. Aby ocenić objawy bólowe najczęściej stosuje się wizualną skalę analogową VAS.
Diagnostyka rwy kulszowej
Rwa kulszowa to schorzenie, które charakteryzuje się bólem, drętwieniem lub mrowieniem wzdłuż nerwu kulszowego. Objawy te wynikają z jego podrażnienia. Ból promieniuje od odcinka lędźwiowego przez pośladek, czasami aż do stopy.
Dolegliwości mogą wynikać z uszkodzenia dysku międzykręgowego, zwężenia kanału kręgowego, zmian zwyrodnieniowych w stawach międzykręgowych, urazu kręgosłupa. Leczenie polega przede wszystkim na fizjoterapii, może być ona wspomagana przez farmakoterapię. W przypadku braku postępu leczenia zachowawczego - rehabilitacji - lekarz może rozważyć leczenie chirurgiczne.
Diagnostyka endometriozy
Endometrioza to przewlekła choroba, w której tkanka błony śluzowej macicy (endometrium) rośnie poza macicą, najczęściej w jamie brzusznej, na jajnikach, jajowodach czy otrzewnej. Najbardziej charakterystycznym objawem endometriozy są bóle brzucha lub podbrzusza związane z menstruacją, choroba ta może również powodować ból w innych częściach ciała, np. ból pośladków.
Endometrioza nie jest zlokalizowana w okolicy pośladków, ale dolegliwości bólowe mogą być odczuwane w tym obszarze. Złotym standardem diagnostyki endometriozy jest aktualnie badanie USG wykonane przez lekarza specjalizującego się w endometriozie.
Leczenie polega na zabiegu operacyjnym.
Niezwykle ważna w tej jednostce chorobowej jest dieta przeciwzapalna, aktywność fizyczna. Pomóc może także fizjoterapia uroginekologiczna.
Diagnostyka w przypadku dyskopatii
Ból pośladków związany z dyskopatią wynika z ucisku na nerwy w dolnej części kręgosłupa, szczególnie nerwu kulszowego. Może to powodować ból promieniujący do nóg, drętwienie, mrowienie oraz ograniczenie ruchomości.
Dyskopatia w dolnej części kręgosłupa (np. w przepukliny krążka międzykręgowego L4-L5 lub L5-S1) może prowadzić do bólu promieniującego wzdłuż nogi — od pośladków aż do stopy. Ból ten może być ostry lub piekący, czasem towarzyszy mu drętwienie lub mrowienie, szczególnie w okolicy stopy lub palców.
Ból w okolicy stawu krzyżowo-biodrowego: staw ten jest położony blisko pośladków, łączy kość krzyżową z miednicą. Jego przeciążenie lub podrażnienie może powodować ból, który często promieniuje do pośladków.
Zaburzenia postawy: Skolioza lub problemy dyskowe mogą wpływać na postawę ciała, prowadząc do nierównomiernego rozkładu sił w kręgosłupie i w obrębie miednicy. Może to prowadzić do nadmiernego napięcia mięśni w okolicy mięśni pośladków oraz w dolnej części pleców, co powoduje ból w tej okolicy.
Upadek na pośladki/ kość krzyżową - ból pośladków oraz kości krzyżowej to częsty problem w szczególności po upadku na pośladki.
Piśmiennictwo:
1. Wilk, I. (2020). Zastosowanie masażu leczniczego w przypadku zespołu mięśnia gruszkowatego–opis przypadku Application of therapeutic massage in the case of piriformis syndrome. Pielęgniarstwo, 139.
2. Kuciel N., Markowska D.,Chomińska A., Wiśniowska P., Fizjoterapia w Uroginekologii, 2024.
