Uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej i bocznej

Staw kolanowy

Staw kolanowy to największy staw w ciele człowieka. Jest to także najbardziej obciążona struktura. Dolegliwości bólowe stawu kolanowego są jedną z najczęściej zgłaszanych dolegliwości. Może on wystąpić wskutek urazu lub zmian zwyrodnieniowych. Wraz z uszkodzeniem więzadeł stawu kolanowego może dojść także do uszkodzenia innych struktur np. takich jak łąkotki. 

Czym są łąkotki?

Łąkotki to półksiężycowate struktury zbudowane z chrząstki włóknistej. Mogą też kształtem przypominać literę C. Niektóre zbliżone są także kształtem do pierścienia. Każda z łąkotek ma dwie powierzchnie - górną oraz dolną. Ma także róg przedni, trzon oraz róg tylny. Powierzchnia górna dopasowuje się do kłykcia kości udowej, natomiast powierzchnia dolna przyczepia się do kości piszczelowej poprzez więzadło korzeniowe. Łąkotka przyśrodkowa jest także połączona z więzadłem pobocznym przyśrodkowym.

Obydwa rogi przednie łąkotek łączą się z bocznymi częściami rzepki poprzez więzadło łąkotkowo-rzepkowe. Natomiast więzadło poprzeczne kolana łączy rogi przednie łąkotek i rozszerza ciało tłuszczowe podrzepkowe.

W stawie kolanowym znajdują się dwie łąkotki: przyśrodkowa i boczna.

Rodzaje łąkotek

Łąkotka boczna (LM)

Bliżej zewnętrznej części kolana znajduje się łąkotka boczna. Łąkotka boczna jest jednym z dwóch półksiężycowatych chrząstkowych struktur w stawie kolanowym. 

Łąkotka przyśrodkowa (MM)

Łąkotka przyśrodkowa znajduje się po wewnętrznej stronie kolana. 

Jaka jest funkcja łąkotki przyśrodkowej i łąkotki bocznej?

Łąkotki pełnią kilka istotnych funkcji:

• dopasowują do siebie powierzchnie stawowe - zmniejszają nierówności zwiększając tym samym stabilność stawu 
• zmniejszają tarcie
• ułatwiają odżywienie stawu
• normalizują rozkład obciążeń
• ograniczają nadmierny wyprost, zgięcie i ruchy rotacyjne
• rozprowadzają płyn maziowy, a tym samym odżywiają chrząstkę stawową
• mają wpływ na napięcie mięśniowe poprzez znajdujące się w nich proprioreceptory

Proprioreceptory i wolne zakończenia nerwowe występują w ⅓ łąkotki blisko podstawy, w rogu tylnym oraz przednim. Bardzo dużo jest ich w rogu tylnym.

Ciałka Paciniego przekazują informację na temat ruchu i prędkości

Ciałka Golgiego przewodzą zmiany napięcia mięśniowego

Wolne zakończenia nerwowe reagują one na bodźce chemiczne. Aby wywołać ich reakcje stężenie substancji uwalnianych np. podczas zapalenia musi być bardzo wysokie.

Objawy uszkodzenia łąkotki

Objawy uszkodzenia łąkotki to:

• Ból kolana - najczęściej odczuwany po stronie wewnętrznej lub zewnętrznej stawu.
• Obrzęk kolana - może wystąpić w wyniku stanu zapalnego. Ograniczenie ruchomości - trudności w pełnym wyproście lub zgięciu kolana.
• Uczucie blokady - pacjenci mogą odczuwać, że kolano "zatrzymuje się" w pewnych pozycjach.
• Trzaski lub przeskakiwanie w kolanie - charakterystyczne dźwięki podczas zginania kończyny.
• Osłabienie siły mięśniowej - może wystąpić w wyniku bólu i ograniczonej ruchomości.
   

Jakie są przyczyny uszkodzenia łąkotek i urazów?

Bardzo często problemom stawu kolanowego związanym z więzadłami i łąkotkami towarzyszy występowanie patologicznego płynu.

Najczęstsze problemy dotyczą łąkotki przyśrodkowej (MM) - według badań dotyczy to 40
50% pacjentów. Uszkodzenia łąkotki bocznej dotyczą jedynie 8- 18%. Uszkodzenia obydwu łąkotek dotyczą 10% pacjentów.

Często problemom z łąkotką przyśrodkową towarzyszy uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego (ACL) oraz łąkotki bocznej. Nie bez znaczenia jest również wiek - uszkodzenia te są dodatnio skorelowane z wiekiem.

Diagnostyka uszkodzenia łąkotki

Uszkodzona łąkotka (tzw. menisk) w kolanie może powodować ograniczenie ruchomości stawu. Często przyczyną jest uwięzienie kawałka łąkotki pomiędzy powierzchniami stawowymi, co prowadzi do zablokowania lub trudności w zginaniu czy prostowaniu kolana. Długotrwałe uszkodzenia łąkotki mogą prowadzić do przyspieszenia rozwoju artrozy i dalszych ograniczeń ruchomości. 

Najczęstsze problemy z łąkotkami widoczne w badaniach obrazowych rezonansu magnetycznego (MRI) to:

• obrzęk
• uszkodzenia punktowe
• uszkodzenia poziome szczelinowate
• uszkodzenia linijne

Prawidłowe łąkotki charakteryzują się niskim sygnałem we wszystkich sekwencjach. Uszkodzona łąkotka będzie miała podwyższony sygnał.

Leczenie uszkodzenia łąkotki

Ważne jest odpowiednie leczenie uszkodzenia, w tym rehabilitacja urazów łąkotek (w przypadku małych uszkodzeń) lub leczenie operacyjne np. artroskopia, w większych lub długotrwałych urazów.

Leczenie uszkodzenia łąkotki zależy od rodzaju uszkodzenia i jego stopnia, a także od ogólnego stanu zdrowia pacjenta oraz jego aktywności fizycznej. Wyróżniamy kilka metod leczenia, które można podzielić na nieinwazyjne oraz inwazyjne.

Leczenie zachowawcze:

• Odpoczynek: Ważne jest, aby unikać aktywności, która może pogorszyć stan stawu.
• Lód: Aplikacja lodu na zmienione miejsce może pomóc w zmniejszeniu obrzęku i bólu.
• Uniesienie nogi: Podczas odpoczynku warto unieść nogę, aby zredukować obrzęk.
• Leki przeciwbólowe: Stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) może przynieść ulgę w bólu.

Rehabilitacja i fizjoterapia

• Fizjoterapia: Program rehabilitacyjny, który obejmuje ćwiczenia wzmacniające mięśnie wokół kolana oraz poprawiające zakres ruchu, jest kluczowy w procesie leczenia.
• Terapia manualna: W niektórych przypadkach może być stosowana terapia manualna w celu poprawy funkcji stawu.

Leczenie operacyjne

• Artroskopia: W przypadku poważniejszych uszkodzeń, takich jak duże łzy łąkotki, może być konieczne wykonanie artroskopii, podczas której lekarz może naprawić uszkodzoną łąkotkę lub usunąć jej uszkodzoną część.
• Rekonstrukcja łąkotki: W niektórych przypadkach, zwłaszcza u młodszych pacjentów, może być konieczne przeprowadzenie rekonstrukcji łąkotki, co polega na przeszczepie tkanki łąkotkowej.

Postępowanie pooperacyjne

Po zabiegu ważne jest, aby postępować zgodnie z zaleceniami lekarza, uczestniczyć w rehabilitacji i stopniowo wracać do aktywności fizycznej.

Każdy przypadek jest indywidualny, dlatego istotne jest, aby konsultować się z lekarzem ortopedą, który dobierze odpowiednią metodę leczenia dostosowaną do potrzeb pacjenta. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie uszkodzenia łąkotki mogą znacząco poprawić rokowanie i przywrócić pełną funkcjonalność stawu.

Klasyfikacja problemów łąkotkowych

Polega ona na czterostopniowej skali.

• Stopień I - śródłąkotkowe zmiany zwyrodnieniowe
• Stopień II - śródłąkotkowe zmiany zwyrodnieniowe
• Stopień III  - głębsze uszkodzenie
• Stopień IV - rozkawałkowanie łąkotki, jej fragmenty mogą ulec oderwaniu, zmiany linijne sygnału.

Warto wiedzieć, że zmiany stopnia I i II nie są widoczne w artroskopii. Widać je w badaniu
rezonansem magnetycznym. Będą to pojedyncze zmiany hiperintensywności sygnału.

W stopniu II będą to linijne ogniska sygnału, który jest podwyższony, ale nie dociera do
powierzchni stawowych. Stopień III charakteryzuje się głębszym uszkodzeniem- sygnał dochodzi do powierzchni stawowych.

Stopień IV - łąkotka ulega rozkawałkowaniu, jej fragmenty mogą się przemieszczać. Występują linijne zmiany sygnału. Widoczne są szczeliny, które dochodzą do powierzchni stawowej. Do pęknięcia może dojść w rogu przednim, tylnym lub trzonie.

Szczeliny w łąkotce - pęknięcia

Wyróżnia się:

• szczeliny pionowe - dzielą łąkotkę na część zewnętrzną i wewnętrzną
• szczeliny poziome - dzielą łąkotkę na część górną i dolną
• szczeliny skośne - dzielą łąkotkę na część przednią i tylną

Fragmenty łąkotek mogą ulec przemieszczeniu jak wcześniej wspominaliśmy.
Mówi się o takich objawach wskutek przemieszczenia łąkotek jak:

• “rączka od wiadra”
• “płat”
• “dziób papugi”

Uszkodzenia w wyniku których łąkotka jest rozwałkowana lub przemieszczona często wymagają interwencji chirurgicznej.

Piśmiennictwo:

1. Nowakowska, M., Bąk, M., Drelich-Zbroja, A., & Sobstyl, J. Uszkodzenia więzadeł krzyżowych i łąkotek stawu kolanowego w badaniu rezonansu magnetycznego. Nowoczesne metody diagnostyczne i terapeutyczne (English title: New diagnostic and  therapeutics methods), 128.
2. Konieczny, M. (2020). Postępowanie fizjoterapeutyczne po uszkodzeniu łąkotki przyśrodkowej-opis przypadku.
3. Sadlik, B. Urazowe uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego–rekonstruować czy nie?.
4. Hochschild J. Anatomia funkcjonalna dla fizjoterapeutów, Wrocław 2020

MOŻE CIĘ TAKŻE ZAINTERESOWAĆ

Więzadła krzyżowe przednie ACL i tylne PCL

Więzadła krzyżowe: przednie (ACL) i tylne (PCL) stabilizują staw kolanowy, łącząc kość udową i piszczelową. Uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego to najczęstszy uraz.

5.05.2025

Na czym polega terapia punktów spustowych?

Na czym polega terapia punktów spustowych? Jakie są stosowane techniki pracy na powięzi? I czy rozluźnienie i zmniejszenie bólu to jedyne efekty, których można się spodziewać?

14.01.2025

Ostroga piętowa, czyli efekt zapalenia rozcięgna podeszwowego - objawy i leczenie

Ostroga piętowa to efekt stanu zapalnego rozcięgna podeszwowego charakteryzujący się dolegliwościami bólowymi i naroślą kostną na kości piętowej. Jak radzić sobie z tym zapaleniem? Jak wygląda rehabilitacja i leczenie?

5.08.2024