Choroba Bechterewa - zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa ZZSK - kluczowe informacje
Choroba Bechterewa, inaczej zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (w skrócie ZZSK), jest chorobą zapalną. Inną nazwą tej choroby jest ankylosing spondylitis (AS).
Choroba ta dotyka w szczególności stawy kręgosłupa, aczkolwiek może zająć także niesymetrycznie duże stawy kończyn np. stawy biodrowe, barkowe, kolanowe. Należy ona do grupy chorób zwanych spondyloartropatiami. Prowadzi do postępującego zesztywnienia kręgosłupa i charakterystycznej pochylonej postawy ciała.
Objawy choroby Bechterewa (ZZSK)
Objawy ogólne zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa to:
- ból w dolnej części kręgosłupa i okolicy pośladków - ból nasila się w nocy lub rano. Ustępuje po kilku minutach rozruchu, powraca natomiast ponownie po długim bezruchu.
- sztywność i ograniczenie ruchomości kręgosłupa - zwłaszcza rano, która utrzymuje się przez jakiś czas. Z czasem może prowadzić do poważnego ograniczenia ruchomości kręgosłupa.
- ból stawów np. barkowych, biodrowych, kolanowych - zajęcie stawów jest niesymetryczne.
- zmiany przyczepów ścięgnistych np. przyczepu ścięgna Achillesa, rozcięgna podeszwowego, bóle przedniej ściany klatki piersiowej w wyniku zajęcia stawów mostkowo-obojczykowych, zapalenie pochewek ścięgnistych ścięgien zginaczy i prostowników palców- objawia się obrzękiem całych palców rąk i stóp.
- zmiany posturalne - z czasem sztywność i ograniczenie ruchomości kręgosłupa
mogą prowadzić do poważnego ograniczenia ruchomości kręgosłupa. - przewlekłe zmęczenie i osłabienie
- zaburzenia związane z zajęciem innych narządów – np. zapalenie tęczówki (zapalenie oczu), zmiany skórne (np. łuszczyca), problemy z sercem (np. aortalne zapalenie), a także problemy z płucami (np. włóknienie płuc).
Przyczyny zachorowania na ZZSK
Dokładna przyczyna choroby Bechterewa nie została jeszcze w pełni poznana. Uważa się, że rozwija się ona w wyniku połączenia czynników genetycznych, środowiskowych, a także immunologicznych. Schorzenie dotyczy w szczególności młodych mężczyzn.
Rozpoznanie zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa
Diagnostyka obejmuje:
- wywiad lekarski - lekarz zada pytania o charakteru bólu, jego umiejscowienia i czas trwania, a także inne objawy.
- badanie fizykalne – ocenie podlega ruchomość kręgosłupa, testy na sztywność orazocena innych stawów w organizmie
- diagnostyka obrazowa:
- RTG kręgosłupa – nieregularny przebieg szpar stawowych, zatarcie ich obrysów, nadżerki kostne, pseudoposzerzenie szpar stawowych, sklerotyzacja podchrzęstna. W późniejszym czasie tworzenie mostków kostnych i całkowite zarośnięcie stawów krzyżowo-biodrowych- ankyloza. Badanie RTG może nie wykazywać zmian typu sacroilitis, dlatego warto wykonać także badanie MRI stawów krzyżowo-biodrowych. W badaniu RTG widoczne będzie kwadratowienie kręgów, zacienienia oraz nadżerki na krawędziach trzonów. Występują cechy zapalenia krążka międzykręgowego,
kostnienie więzadeł podłużnych kręgosłupa oraz pierścieni włóknistych krążków (powstawanie syndesmofitów, a następnie międzykręgowych mostków kostnych). W późnym czasie całkowity zrost kręgów. Charakterystycznym obrazem w RTG jest obraz przypominający „kij bambusowy”. Mogą wystąpić wystąpić złamania kompresyjne kręgów wskutek wtórnej osteoporozy. - MRI rezonans magnetyczny – może pomóc w wykryciu wczesnych zmian zapalnych w stawach kręgosłupa, zanim pojawią się zmiany widoczne na zdjęciu rentgenowskim. Uwidacznia zmiany zapalne, pozapalne lub przewlekłe. Zmiany aktywne to: zapalenie kości objawiające się obrzękiem szpiku kostnego w okolicy przystawowej, zapalenie błony maziowej oraz zapalenie torebki i przyczepów ścięgnistych. Zmiany przewlekłe to zwyrodnienie tłuszczowe szpiku kostnego, sklerotyzacja podchrzęstna czy też nadżerki kostne, a w konsekwencji zrosty kostne, czyli ankyloza.
W diagnostyce obrazowej najważniejszym elementem jest potwierdzenie aktywnego zapalenia stawów krzyżowo-biodrowych.
4. badania laboratoryjne:
- HLA-B27 – ryzyko zachorowania jest większe u osób z antygenem HLA-B27, gdyż jest to główny czynnik genetyczny związany z ZZSK. 90% osób z chorobą Bechterewa ma obecność antygenu hla-b27, który jest markerem genetycznym tej choroby, choć nie każda osoba z dodatnim wynikiem będzie miała chorobę. Obecność HLA-B27 nie jest jednoznacznym dowodem na chorobę, ale może być pomocne w diagnostyce. Oprócz HLA-B27, inne geny również mogą wpływać na podatność na ZZSK, chociaż ich rola w rozwoju choroby jest zdecydowanie mniej poznana. W surowicy krwi pacjentów nie wykrywa się czynnika reumatolidalnego.
- OB (odczyn Biernackiego) i CRP (białko C-reaktywne) - oba te wskaźniki mogą być podwyższone w trakcie zaostrzeń choroby. U 40% osób z aktywnym stanem zapalnym kręgosłupa parametry procesu zapalnego są prawidłowe.
Leczenie ZZSK
Choroba Bechterewa jest przewlekła, ale odpowiednie leczenie może pomóc w kontrolowaniu objawów, spowolnieniu postępu choroby oraz poprawie jakości życia.
Leczenie obejmuje:
Leki przeciwzapalne
- Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) pomagają w łagodzeniu bólu i stanów zapalnych.
- Leki modyfikujące przebieg choroby (DMARDs) - w niektórych przypadkach stosuje się leki biologiczne, takie jak inhibitory TNF (np. infliksymab, adalimumab), które hamują stan zapalny i spowalniają uszkodzenie stawów.
Fizjoterapia a zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
Fizjoterapia jest jednym z ważniejszych elementów leczenia. Regularne ćwiczenia pomagają utrzymać zakres ruchu w stawach, poprawiają postawę i zmniejszają ból. Program ćwiczeń zwykle obejmuje ćwiczenia rozciągające, wzmacniające mięśnie pleców i brzucha, oraz poprawiające postawę. Hydroterapia, czyli ćwiczenia w wodzie mogą przynieść ulgę w bólu i poprawić ruchomość stawów.
Fizjoterapeuta odgrywa bardzo ważną rolę w leczeniu choroby Bechterewa. Wachlarz metod,z których może skorzystać fizjoterapeuta jest szeroki. Może to być:
- Kinezyterapia – ćwiczenia wspomagają utrzymanie ruchomości kręgosłupa, wzmacniają mięśnie posturalne oraz poprawiają elastyczność ciała.
- Terapia tkanek miękkich – terapia manualna tkanek miękkich pomoże zmniejszyć ból i sztywność, poprawić krążenie i zredukować dolegliwości bólowe.
- Edukacja pacjenta – ważna jest ergonomia dnia codziennego (np. wstawanie, siedzenie), aby zmniejszyć obciążenie stawów i zapobiegać pogłębianiu się objawów choroby.
- Terapia manualna – fizjoterapeuta może zastosować techniki manualne np. mobilizacje stawów, aby poprawić ich ruchomość i zmniejszyć ból.
Leczenie chirurgiczne
W rzadkich przypadkach, gdy występują poważne uszkodzenia stawów (np. stawów biodrowych), konieczna może być operacja, np. endoprotezoplastyka stawu.
Podsumowując, choroba Bechterewa, czyli zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa jest przewlekłą chorobą zapalną, która może prowadzić do poważnych zmian w stawach kręgosłupa i innych stawach. Wczesna diagnoza, odpowiednie leczenie farmakologiczne oraz fizjoterapia mogą znacznie poprawić jakość życia pacjentów z ZZSK i spowolnić postęp choroby.
Piśmiennictwo:
1. Szmyrka-Kaczmarek M., Kowalewski K., Bóle kręgosłupa w schorzeniach reumatycznych, Polski Przegląd Neurologiczny, 2/2010.
Więzadła krzyżowe: przednie (ACL) i tylne (PCL) stabilizują staw kolanowy, łącząc kość udową i piszczelową. Uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego to najczęstszy uraz.
8.05.2025
Uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej i bocznej: przyczyny, objawy i leczenie urazu. Dowiedz się więcej o rehabilitacji stawu kolanowego po uszkodzeniu łąkotki.
8.05.2025