Zapalenie rozcięgna podeszwowego stopy - objawy, przyczyny i leczenie
Rozcięgno podeszwowe to pasmo tkanki łącznej, które jest mocne i sprężyste. Swój początek ma na guzowatości kości piętowej, natomiast kończy się na dystalnej części paliczków palców stóp. Jest niezwykle ważne, ponieważ wpływa na amortyzację stopy podczas biegu i chodu oraz stabilizuje ją. Chroni także mięśnie stopy krótkie. Jest przedłużeniem mięśnia trójgłowego łydki, które zakończone jest ścięgnem Achillesa na pięcie.
To dzięki tej strukturze nasza stopa nie jest płaska, ale dochodzi o wysklepienia stopy w łuk.
Składa się z trzech części:
- przyśrodkowej
- centralnej
- bocznej
Zapalenie rozcięgna podeszwowego dotyczy 10-15% populacji. Nie jest jednak związane z typowym procesem zapalnym. Organizm stara się zagoić uszkodzenia powstałe na skutek przeciążeń w okolicy przyczepu rozcięgna podeszwowego.
Objawy zapalenia rozcięgna podeszwowego
Zapalenie rozcięgna podeszwowego jest jedną z najczęstszych przyczyn bólu pięty. Pacjenci odczuwają najczęściej kłujący ból pięty. Te objawy schorzenia są bardzo uciążliwe. Nie tylko potrafią ograniczyć aktywność fizyczną, ale także czynności dnia codziennego. Zapalenie rozcięgna podeszwowego może być bardziej uciążliwe niż kontuzja (rozumiana jako uraz lub patologia).
Inne objawy zapalenia rozcięgna podeszwowego, znane również jako zapalenie powięzi podeszwowej, mogą obejmować:
- Ból stopy podczas chodu i biegu oraz innej aktywności: W czasie chodzenia, biegania lub stania ból może się nasilać, szczególnie po dłuższych okresach aktywności.
- Sztywność: W okolicy stopy może występować uczucie sztywności, zwłaszcza po długim odpoczynku.
- Obrzęk: W niektórych przypadkach może wystąpić lekki obrzęk w okolicy pięty lub łuku podłużnego stopy.
- Trudności w chodzeniu: Z powodu bólu, osoba może mieć trudności z normalnym poruszaniem się i może unikać obciążania dotkniętej stopy.
- Czucie pieczenia: U niektórych pacjentów ból może być odczuwany jako pieczenie lub kłucie w obrębie stopy.
Gdzie boli przy zapaleniu powięzi podeszwowej?
- przyśrodkowa część pięt,
- ból nasila się podczas wchodzenia po schodach, wspięcia na palce, unoszenia dużego,
- palca ku górze i przetaczania stopy, czyli w sytuacjach rozciągania rozcięgna podeszwowego.
Kiedy najczęściej pojawia się ból rozcięgna podeszwowego?
- rano po przebudzeniu, po “rozchodzeniu się” ból zmniejsza się,
- podczas treningu ból może występować na początku np. u biegaczy, następnie zmniejsza się, może się zwiększyć następnego dnia,
- przy dużym uszkodzeniu rozcięgna podeszwowego dolegliwości trwają cały czas - są stałe
Przyczyny zapalenia rozcięgna podeszwowego
Do przyczyn powstania zapalenia rozcięgna należą:
- przeciążenia,
- mikrourazy,
- procesy starzenia się - po 40 roku życia tkanka tłuszczowa chroniąca piętę stopniowo zanika. Zmniejsza się wówczas ochrona guza piętowego przed urazami i przeciążeniami,
- wady stóp: stopa wydrążona, płaskostopie,
- nieprawidłowa biomechanika chodu i biegu: nadmierna pronacja stopy
- nierówna długość kończyn,
- praca stojąca,
- nadwaga,
- urazy kości piętowej,
- wzmożone napięcie mięśnia brzuchatego łydki- brak rozciągania, rolowania po treningu, praca siedząca,
- słaba elastyczność ścięgna Achillesa,
- uszkodzenia, choroby ścięgna Achillesa,
- błędy treningowe i zła technika biegu,
- nieprawidłowe obuwie,
- brak aktywności ruchowej- przykurcze układu mięśniowo-powięziowego,
- aktywność fizyczna nadmierna- brak wyleczenia starych urazów i kontuzji,
- nieskorygowane problemy z narządem ruchu.
Nieleczone dolegliwości mogą się nasilać z wiekiem. Może to doprowadzić do zaburzeń chodu, gdyż rozcięgno pracuje nieustannie podczas stania, chodzenia lub biegania.
Dlaczego rozcięgno boli?
Najczęstszym powodem jest jego przeciążenie. Objawy bólowe z czasem narastają. może także wystąpić bez wcześniejszych symptomów.
Czynniki ryzyka:
- bieganie,
- długotrwała praca stojąca,
- nadwaga.
Kto jest szczególnie narażony na tę dolegliwość?
- biegacze długodystansowi i przełajowi
- triathloniści- w szczególności w późniejszym wieku
Diagnostyka zapalenia rozcięgna podeszwowego
- szczegółowy wywiad,
- badanie palpacyjne przez ortopedę,
- badania RTG, USG, MRI- w celu wykluczenia innych chorób np. złamania zmęczeniowego kości piętowej, zespołu kanału stępu, neuropatii uciskowych, neuropatii nerwu Baxtera, zapalenia kaletki okolicy ścięgna Achillesa, zapaleni przyczepu ścięgna Achillesa, choroby Haglunda.
Rozpoznanie zapalenia rozcięgna podeszwowego
W momencie bez wyraźnych objawów w celu diagnozy przydatny jest test Windlass, polegający na biernym zgięciu palucha, które może być realizowane bez obciążania stopy lub podczas stania na niej (the Windlass test).
Rozpoznanie zapalenia rozcięgna podeszwowego można ustalić na podstawie symptomów oraz przeprowadzonych badań. Dobrze jest także zrealizować badanie ultrasonograficzne USG, które może ujawnić pogrubienie i obrzęk tkanek, co umożliwi dokładniejsze określenie stopnia ich degeneracji.
Jak wygląda leczenie zapalenia rozcięgna podeszwowego?
Leczenie zachowawcze
- leki przeciwbólowe,
- chłodzenie,
- rolowanie stopy ok. 10 min 2x dziennie od palców w kierunku pięty,
- unikanie butów z twardą podeszwą,
- wkładki ortopedyczne dla podparcia łuków stopy,
- kinesiotaping- aby zmniejszyć dolegliwości bólowe,
- zwiększenie elastyczności mięśni łydki i mięśni kulszowo-goleniowych (taśma tylna).
Nieleczone zapalenie rozcięgna może dawać dolegliwości bólowe przez około rok.
Fizjoterapia przy zapaleniu rozcięgna podeszwowego stopy
Aby skrócić czas leczenia zachowawczego stosuje się bardziej intensywne formy fizjoterapii z elementami fizykoterapii np. masaż tkanek głębokich wykonywany przez fizjoterapeutę, ćwiczenia na rozcięgno podeszwowe, w tym ćwiczenia rozciągające, terapię manualną, laser, falę uderzeniową.
Cele leczenia fizjoterapeutycznego:
- rozciągnięcie struktur mięśniowo-powięziowych i ścięgien,
- odciążanie rozcięgna- poprzez wkładki ortopedyczne
- wzmocnienie mięśni krótkich stopy
- miejscowe przyspieszenie gojenia
- powrotu do aktywności fizycznej
Leczenie operacyjne
Leczenie operacyjny jest ostatecznością i stosuje się je w przypadku braku powodzenia leczenia zachowawczego i zabiegów fizjoterapii.
Powikłania zapalenia rozcięgna podeszwowego - ostroga piętowa
Długotrwałe, nieleczone zapalenie rozcięgna prowadzi do powstania zwapnień, czyli ostrogi piętowej Przewlekły stan zapalny powoduje powstanie uwapnionej blizny - dziobiastej wyrośli kostnej. Jest to zmiana wtórna, wywołująca zapalenie powięzi podeszwowej. Objawia się ono bólem w podeszwowej części stopy. Powstanie ostrogi piętowej może nasilić objawy rozcięgna podeszwowego.
Skuteczne leczenie wymaga cierpliwości i wykonywania zaleconych ćwiczeń. Po ustąpieniu dolegliwości należy profilaktycznie rozciągać mięśnie łydki oraz ścięgno Achillesa.
Piśmiennictwo:
1. Uczciwek, M. M. (2017). Physiotherapeutic methods in the treatment of heel spurs and inflammation of plantar fasciitis-a review of the literature. Journal of Education, Health and Sport, 7(6), 408-418.
2. Lemiesz, G. R. Z. E. G. O. R. Z., Iwańczyk, K. A. M. I. L., & Lemiesz, A. L. E. K. S.
A. N. D. R. A. (2015). Rolka i jej szerokie możliwości zastosowań w sporcie i rehabilitacji. Prakt fizjoterapia Rehabil, 3, 26-35.
Ostroga piętowa to efekt stanu zapalnego rozcięgna podeszwowego charakteryzujący się dolegliwościami bólowymi i naroślą kostną na kości piętowej. Jak radzić sobie z tym zapaleniem? Jak wygląda rehabilitacja i leczenie?
5.08.2024
Złamanie kości śródstopia - z właściwą rehabilitacją, leczeniem oraz zastosowaniem odpowiedniego sprzętu Twoja stopa wróci do pełni sprawności.
22.05.2024
Ból śródstopia powszechnie określany bólem stopy lub podeszwy stopy to częsta dolegliwość. Poznaj jej przyczyny oraz sposoby jak sobie z nim poradzić.
4.03.2024