Ostroga piętowa, czyli efekt zapalenia rozcięgna podeszwowego - objawy i leczenie
Ostroga piętowa to zapalenie (entezopatia) rozcięgna podeszwowego. Schorzenie to powoduje dolegliwości bólowe okolicy pięty, a dokładniej w okolicy guza piętowego. Powstaje narośl kostna, która jest reakcją na przeciążenie przyczepu rozcięgna podeszwowego w miejscu połączenia z guzem piętowym. Zmiany te powstają na skutek długotrwałego stanu zapalnego rozcięgna podeszwowego.
Przewlekły ból pięty jest to dolegliwością powszechna u osób dorosłych i stanowi poważny problem społeczny. Australijskie badania wskazują, że występuje u 3,6% populacji. Amerykańskie badania wskazują na 7% populacji powyżej 65 r.ż.
W przypadku ostrogi piętowej początkowo ból pojawia się podczas chodzenia i narasta w miarę pokonywania większych dystansów. Następnie rozwija się i pojawia się także w spoczynku. Schorzenie to powoduje ograniczenie codziennych czynności zarówno podczas pracy, jak i aktywności fizycznej.
Ostroga piętowa po raz pierwszy została opisana przez Plettnera w 1900 roku, który dostrzegł ją w badaniach RTG.
Czym jest rozcięgno?
Rozcięgno podeszwowe ma swój początek na guzowatości kości piętowej, koniec natomiast umiejscowiony jest na paliczkach palców. Jest to mocne oraz sprężyste pasmo łącznotkankowe odpowiedzialne za zapobieganie spłaszczenia sklepienia łuku podłużnego. Bierze ono także udział w stabilizacji stopy podczas chodzenia i biegania. Stanowi przedłużenie mięśnia trójgłowego łydki, który kończy się ścięgnem Achillesa na pięcie.
Objawy i dolegliwości wynikające z ostrogi piętowej
Ostroga piętowa może powodować następujące dolegliwości:
- początkowo jest bezobjawowa w większości przypadków,
- ból pięty pojawia się, gdy wystąpi zapalenie przyczepu,
- sztywność rano po wstaniu z łóżka,
- ból nasila się podczas dłuższego chodzenia,
- u sportowców objawy ostrogi piętowej występują na początku treningu, następnie zmniejszają się, ale często powracają w końcowej fazie treningu, a przede wszystkim po nim,
- ból najczęściej występuje w okolicy pięty.
Przyczyny powstawania ostrogi piętowej
Przyczyny powstawania ostrogi piętowej nie są do końca znane. Może ona dotyczyć zarówno osób z nadwagą, jak i szczupłych, młodych lub starszych. Może występować na jednej pięcie lub obydwu. Wyróżnia się także ostrogę górną i dolną. Rozwój ostrogi piętowej może zależeć od wielu czynników:
Czynniki predysponujące
- nadwaga,
- przeciążenia wynikające z wzmożonego wysiłku fizycznego,
- praca w pozycji stojącej,
- płaskostopie
- nieodpowiednio dopasowane obuwie,
- nieprawidłowa biomechanika.
Ostroga piętowa zazwyczaj występuje między 46-60 rokiem życia u osób, które nie
uprawiają żadnych sportów. W młodszej grupie wiekowej dolegliwości obserwuje się u biegaczy. Ból pięty może także wynikać także ze zmian zwyrodnieniowych lub deformacji stopy, w szczególności u osób starszych.
Większość ostróg piętowych - 61% to ostrogi nieme klinicznie, czyli nie dające objawów.
Diagnostyka ostrogi piętowej
Diagnostykę wykonuje lekarz ortopeda, który sprawdza w sposób palpacyjny bolesność uciskową ponad wyrostkiem przyśrodkowym guza piętowego. Zdarza się, że występuje także bolesność sąsiedniego pasma rozcięgna podeszwowego.
Wykonuje się także zdjęcie RTG. Na zdjęciu widać wówczas ostrą, dziobiastą wyrośl kostną biegnącą od guza piętowego ku przodowi.
Diagnostyka różnicowa
Ból pięty należy różnicować w zależności od tego jakie są przyczyny ostrogi piętowej.
Przyczyny kostne:
- złamanie kości piętowej,
- jałowa martwica guza kości piętowej – choroba Haglunda-Severa,
- zapalenie kości,
- artropatia zapalna,
- paluch koślawy.
Przyczyny nerwowe:
- uwięźnięcie lub ucisk pierwszej gałęzi nerwu podeszwowego bocznego tzw. nerwu Baxtera,
- nerwów podeszwowych przyśrodkowych,
- gałęzi nerwu piszczelowego zaopatrującej odwodziciel palca piątego.
Przyczyny zaburzeń w obrębie tkanek miękkich:
- atrofia poduszki tłuszczowej,
- uszkodzenie lub zapalenie rozcięgna podeszwowego,
- radikulopatii korzenia S1,
- zespołem cieśni kanału stępu,
- inne przyczyny.
Sposoby na ostrogi piętowe
Leczenie ostrogi piętowej to skomplikowany proces. Polega ono na leczeniu zachowawczym. Dąży się do eliminacji czynnika, który sprzyja jej powstawaniu np. pracy w pozycji stojącej oraz usunięcia stanu zapalnego rozcięgna podeszwowego. Pacjentom zaleca się fizjoterapię.
Farmakologiczne leczenie ostrogi piętowej
Stosowanie NLPZ - niesteroidowych leków przeciwzapalnych w celu wyeliminowania stanu zapalnego.
Rehabilitacja ostrogi piętowej
W skład leczenia zachowawczego wchodzi fizjoterapia i ćwiczenia na ostrogę piętową. Ich zadaniem jest głównie:
- poprawa ruchomości stawu skokowego i stopy np. poprzez rozciąganie lub pracę z piłeczką do masażu,
- działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne,
- przywróceniu prawidłowej biomechaniki stopy i nauka prawidłowego chodu,
- uelastycznieniu mięśni w szczególności mięśni łydki poprzez ćwiczenia rozciągające mięśnie łydki,
- wzmocnienie mięśni stabilizujących łuki stopy.
Pacjentom zaleca się także noszenie wkładek ortopedycznych, aby zmniejszyć nacisk w obrębie guza piętowego.
Fizykoterapia ostrogi piętowej
Z zabiegów fizykalnych wykorzystuje się:
- laser biostymulacyjny,
- jonoforezę,
- ultradźwięki,
- fala uderzeniowa.
Leczenie ostrogi piętowej falą uderzeniową jest skuteczną w większości przypadków terapią. Terapia falą uderzeniową jest jednak zabiegiem bardziej bolesnym. Efekty uzyskuje się szybciej w porównaniu do innych metod fizykalnych.
Metodą leczenia ostrogi piętowej jest także leczenie operacyjne. Operację ostrogi piętowej stosuje się w przypadku braku skutecznego leczenia zachowawczego.
Czy ból pięty zawsze oznacza ostrogę piętową?
Nie każdy ból pięty to ostroga i zapalenie rozcięgna podeszwowego. Warto je rozróżnić z innymi dolegliwościami takimi jak:
- pięta Haglunda (ból tylnej części pięty),
- stany zapalenie w obrębie ścięgna Achillesa,
- choroba Reitera,
- zespół cieśni kanału stępu,
- łuszczyca,
- choroby ogólnoustrojowe jak reumatoidalne zapalenie stawów RZS,
- urazy takie jak np. złamanie, czy skręcenie.
Piśmiennictwo:
1. Koch, Marta & Chochowska, Małgorzata & Marcinkowski, Jerzy. (2014). Efficy of extracorporeal shock wave therapy in treatment of heel spurs. Hygeia Public Health. 49. 838-844.
2. Aleksander-Szymanowicz, P., Oleś, I., Filar-Mierzwa, K., Grapa, J., & Bac, A. (2022). Wpływ zabiegów fali uderzeniowej na ból i codzienne funkcjonowanie u pacjentów z ostrogą piętową. Health Promotion & Physical Activity, 18(1), 24-31.
Fala uderzeniowa to nowoczesna terapia fizykalna, coraz częściej wykorzystywana w fizjoterapii. Jak wygląda zabieg i jakie efekty można uzyskać?
23.07.2024
Złamanie kości śródstopia - z właściwą rehabilitacją, leczeniem oraz zastosowaniem odpowiedniego sprzętu Twoja stopa wróci do pełni sprawności.
22.04.2024
Ból śródstopia powszechnie określany bólem stopy lub podeszwy stopy to częsta dolegliwość. Poznaj jej przyczyny oraz sposoby jak sobie z nim poradzić.
4.03.2024
