Na czym polega rehabilitacja z użyciem fali uderzeniowej i czy jest ona skutecznym zabiegiem w rehabilitacji?
Rehabilitacja jest nieodłącznym elementem leczenia wielu schorzeń narządu ruchu, a współczesna medycyna nieustannie poszukuje nowych, skutecznych metod wspierających powrót pacjentów do zdrowia. Jednym z innowacyjnych narzędzi, które zyskuje na popularności, jest terapia falą uderzeniową (SWT - Shock Wave Therapy). Ta metoda, choć stosunkowo nowa, wykazuje się wysoką skutecznością w leczeniu wielu dolegliwości.
Fala uderzeniowa jest coraz częściej wykorzystywana w fizjoterapii. Terapia pozaustrojowymi falami uderzeniowymi polega na wykorzystaniu cech fali akustycznej o wysokim, skokowym ciśnieniu, które uwalniane jest w bardzo krótkim czasie.
Rodzaje fali uderzeniowej
Fala uderzeniowa w zależności od ilości emitowanej energii i sposobu generowania fali dzieli się na:
- falę radialna – rozproszoną Radial Shock Wave Therapy – RSWT
- falę zogniskowaną – skupioną ESWT Extracorporeal Shock Wave Therapy
ESWT jest falą mechaniczną, która wytwarza ciśnienie 10-100 MPa. Przenika ona na głębokość 12,5 cm. Głębokość połówkowa to 6 cm, przy częstotliwości impulsów 1-8 Hz. Energia tej fali przekazywana jest to organizmu poprzez aplikator, który jest przyłożony do skóry i pokryty żelem.
W jaki sposób działa fala uderzeniowa?
Na czym polega rehabilitacja z użyciem fali uderzeniowej? Fala uderzeniowa to mechaniczna fala akustyczna o dużej energii, która jest wprowadzana do ciała pacjenta za pomocą specjalistycznego urządzenia, czyli aparatu do fali uderzeniowej z głowicą. Fale te przenikają przez skórę i tkanki, docierając do miejsc objętych chorobą, gdzie wywołują szereg korzystnych efektów biologicznych.
Terapia falą uderzeniową wspomaga gojenie poprzez stymulację metabolizmu komórek, poprawę krążenia krwi oraz zwiększenie syntezy kolagenu, który jest kluczowym składnikiem tkanek miękkich. Dodatkowo, terapia ta redukuje napięcie mięśniowe.
Fala uderzeniowa ma w szczególności działanie:
- przeciwbólowe - terapia działa na poziomie komórkowym, wpływając na receptory bólu i zmniejszając ich wrażliwość. Dodatkowo, fala uderzeniowa może przyczynić się do rozpadu złogów wapniowych, które często są przyczyną przewlekłego bólu.
- przyspieszenie procesu gojenia - pobudza aktywność komórek, w tym fibroblastów, które są kluczowe w procesie gojenia tkanek.
- stymulacja produkcji kolagenu.
W przypadku zwapnień np. w przebiegu ostrogi piętowej, fala uderzeniowa powoduje wystąpienie dużych naprężeń, które ściskają i rozciągają złóg. W wyniku czego, po przekroczeniu poziomu wytrzymałości złogu na ściskanie i rozciąganie następuje pęknięcie. Następnie występuje zjawisko kawitacji będące źródłem wtórnej fali uderzeniowej, które wywołuje dalsze pęknięcia. W wyniku nasilenia przepływu krwii po zabiegach występuje rozpuszczanie złogów wapnia, który może wynikać z molekularnego mechanizmu absorpcji.
Fala uderzeniowa może także powodować mikrorozerwania w tkankach ubogich w naczynia krwionośne zwiększając waskularyzację, czyli powstawanie nowych naczyń krwionośnych.
Zastosowanie fali uderzeniowej
Zabiegi z użyciem fali uderzeniowej stosowane są w wielu dziedzinach medycyny m.in. urologii, ortopedii, medycynie estetycznej, a także fizjoterapii. Fala uderzeniowa jest wykorzystywana, aby leczyć różne dolegliwości, takie jak kamica nerkowa, stan zapalny ścięgien, ciała obce w tkankach miękkich, cellulit, stopy płaskie, czy zmiany zwyrodnieniowe stawów. Działa ona poprzez wywołanie mikrouszkodzeń w tkankach, co pobudza procesy naprawcze i procesy regeneracyjne.
Stosowanie fali uderzeniowej w urologii
W urologii leczenie falą uderzeniową może być stosowane do rozdrabniania kamieni nerkowych, dzięki czemu ułatwia ich naturalne wydalenie z organizmu.
Fala uderzeniowa w medycynie estetycznej
W medycynie estetycznej fala uderzeniowa może być wykorzystywana do redukcji cellulitu, poprawy napięcia skóry czy zapobiegania tworzeniu się zmarszczek.
Wykorzystanie fali uderzeniowej w leczeniu schorzeń ortopedycznych
W schorzeniach ortopedycznych stosuje się zazwyczaj falę uderzeniową ESWT, która ma zastosowanie przeciwbólowe oraz stymulacyjne wobec tkanek miękkich. Fala uderzeniowa w fizjoterapii może pomóc w leczeniu urazów sportowych, np. zapalenia ścięgien czy przewlekłych bólów mięśniowych.
Jak wygląda zabieg fali uderzeniowej?
Terapia falą uderzeniową jest przeprowadzana przez wykwalifikowanego terapeutę. Procedura jest stosunkowo szybka i zazwyczaj trwa od kilku do kilkunastu minut, w zależności od obszaru poddawanego leczeniu. Pacjent może odczuwać pewien dyskomfort podczas zabiegu, jednak większość osób toleruje go dobrze. Po zakończeniu terapii pacjent może od razu wrócić do codziennych aktywności, choć zaleca się unikanie intensywnego wysiłku fizycznego przez kilka dni.
Ile zabiegów falą uderzeniową jest potrzebnych?
W zależności od jednostki chorobowej i indywidualnych wskazań dla danego pacjenta stosuje się np. przy ostrodze piętowej 3-5 zabiegów (lub więcej) raz w tygodniu. Z przeprowadzonych badań wynika, że ESWT może być skuteczną metodą leczenia bólu pięty związanego z ostrogą piętową oraz zapaleniem rozcięgna podeszwowego.
Skuteczność fali uderzeniowej
Według przeprowadzonych badań pacjenci odczuli:
- szybką ulgę w bólu
- poprawę sprawności fizycznej
- zmniejszenie lub całkowitą eliminację leków przeciwbólowych
Większość pacjentów przyznała, że choć po pierwszym zabiegu dolegliwości bólowe znacznie się zwiększały, to po 5 zabiegu odczuwali znaczne ich zmniejszenie oraz poprawę samopoczucia [1].
Zalety metody leczenia falą uderzeniową
Do zalet zabiegów przy użyciu fali uderzeniowej są:
- krótki czas trwania zabiegu
- niewielka ilość zabiegów, aby uzyskać efekt przeciwbólowy
- nieinwazyjna metoda
- wysoka skuteczność
- niewielka ilość zabiegów
- brak efektów ubocznych
- trwałość rezultatów
Wskazania do terapii falą uderzeniową
ESWT może być skuteczną metodą leczenia u tych chorych, u których zawiodły wszystkie inne metody fizjoterapeutyczne, a schorzenie ma charakter chroniczny.
Za pomocą ESWT leczy się m.in:
- ostrogę piętową
- kolano skoczka
- kolano biegacza
- łokieć tenisisty
- łokieć golfisty
- zespół bolesnego barku
- zapalenia ścięgna Achillesa
- zmiany zwyrodnieniowe stawów
Przeciwwskazania do terapii falą uderzeniową
Do przeciwwskazań do terapii falą uderzeniową należą :
- ciąża
- nowotwór
- zakrzepica
- infekcje skóry w okolicy, gdzie ma być wykonywany zabieg
- cukrzyca niekontrolowana
- ostre zapalenie stawów
- urazy w obszarze, gdzie ma być wykonywany zabieg
- choroby krwi
- niewydolność serca
- skłonność do krwawień
Zabieg ESWT dla bardziej wrażliwych osób może być bolesny. Ból podczas zabiegu może być odczuwalny podczas pierwszych zabiegów, jednak warto je kontynuować, gdyż efekty, jakie uzyskamy z pewnością będą tego warte!
Fala radialna RSWT
Oprócz fali zogniskowanej (ESWT) stosuje się także falę radialną (RSWT) m.in. w zespole bolesnego barku, ostrogi piętowej. Pozwala ona na objęcie swoim oddziaływaniem większego obszaru niż fala zogniskowana.
Jak wynika z badań przeprowadzonych przez Andryszczyk i wsp. fala radialna jest skuteczna w zmniejszaniu dolegliwości bólowych. Największą poprawę uzyskano dla testu bolesnego łuku i mięśnia podgrzebieniowego. Zmniejszona ilość badań naukowych na temat wpływu radialnej fali uderzeniowej w stosunku do fali zogniskowanej może wynikać z krótszej historii stosowania tej fali.
Jeżeli wyżej wymienione problemy ortopedyczne dotyczą Ciebie warto skonsultować się z fizjoterapeutą w celu sprawdzenia czy fala uderzeniowa może pomóc w Twoim problemie zdrowotnym.
Podsumowanie
Terapia falą uderzeniową to nowoczesna i skuteczna metoda wykorzystywana w rehabilitacji. Dzięki swoim unikalnym właściwościom, wspiera procesy gojenia, redukuje ból i poprawia funkcjonowanie tkanek. Stosowana przez wykwalifikowanych specjalistów, może znacząco przyczynić się do poprawy jakości życia pacjentów cierpiących na różnorodne schorzenia narządu ruchu.
Piśmiennictwo:
1. Koch, Marta & Chochowska, Małgorzata & Marcinkowski, Jerzy. (2014). Efficy of extracorporeal shock wave therapy in treatment of heel spurs. Hygeia Public Health. 49. 838-844.
2. Wójcik, G., Stawińska, T., Szulc, A., & Sokołowska, B. (2016). Diagnostyka i leczenie zachowawcze łokcia tenisisty= Diagnosis and conservative treatment of tennis elbow. Journal of Education, Health and Sport, 6(11), 98-107.
3. Andryszczyk, M., & Rotter, I. (2021). Ocena stanu funkcjonalnego pacjentów z rozpoznaniem zespołu bolesnego barku przed i po serii 3 zabiegów radialną falą uderzeniową.
4. Król, P., Franek, A., Dolibog, P., Durmała, J., Detko, E., Wnuk, B., ... & Król, T. (2012). Zogniskowana i radialna fala uderzeniowa w leczeniu objawowej ostrogi piętowej. Fizjoter Pol, 12(4), 341-54.
Ostroga piętowa to stan zapalny rozcięgna podeszwowego charakteryzujący się dolegliwościami bólowymi i naroślą kostną na kości piętowej. Jak radzić sobie z tym zapaleniem? Jak wygląda rehabilitacja i leczenie?
5.08.2024
Aparat USG w gabinecie fizjoterapii ułatwia dokładną diagnostykę dolegliwości w zakresie mięśni i stawów. Aparaty ultrasonograficzne są także coraz częściej stosowane są w fizjoterapii uroginekologicznej.
19.07.2024
Złamanie kości śródstopia - z właściwą rehabilitacją, leczeniem oraz zastosowaniem odpowiedniego sprzętu Twoja stopa wróci do pełni sprawności.
22.05.2024