Kamica nerkowa - diagnostyka, objawy i leczenie kamieni nerkowych
Kamica nerkowa to choroba należąca do jednej z najczęstszych na świecie. Częstość występowania u dzieci wynosi 0,1-5%, natomiast u osób dorosłych około 0,5-15%. W krajach rozwiniętych odsetek ten wynosi 10– 12%. U 7–8% osób stwierdza się złogi, wykryte przypadkowo podczas diagnostyki obrazowej w innym kierunku. Szacuje się, że jest przyczyną ok. 1% wszystkich hospitalizacji.
Kamica nerkowa to schorzenie wynikające z obecności złogów w układzie moczowym, najczęściej w kielichach i miedniczce nerkowej.
Powikłaniami nieleczonej kamicy nerkowej jest m.in. trwałe uszkodzenie nerek i przewlekłe zapalenie dróg moczowych.
Przyczyny kamicy nerkowej
Przyczyny powstawania kamicy nerkowej są złożone i mogą zależeć od indywidualnych cech pacjenta oraz czynników ryzyka, do których należą czynniki:
- genetyczne,
- geograficzne,
- klimatyczne,
- etniczne,
- żywieniowe.
Największe problemy z kamicą nerkową występują w Ameryce Północnej, Indiach, Chinach, Azji, Afryce Północnej na Bałkanach, Węgrzech oraz we Włoszech i Rosji. Niestety dotychczas nie udało się ustalić bezpośredniej przyczyny. Hipoteza występowania kamicy u wielu osób w Ameryce Północnej tłumaczona jest niskim stężeniem magnezu w glebie. Udowodniono, że dieta uboga w magnez powoduje 30% ryzyko wzrostu wystąpienia kamieni w drogach moczowych.
Zauważono także, iż na powstawanie kamicy ma wpływ styl życia, a dokładniej:
- siedzący tryb życia,
- małe ilości płynów,
- dieta wysokobiałkowa, tłuszczowa oraz z nadmierną ilością soli kuchennej, sacharozy, fosforanów, małych ilości magnezu i potasu,
- nadwaga i znaczna otyłość - zwiększa ryzyko wystąpienia kamicy dróg moczowych u mężczyzn o 40%, a u kobiet o około 80%,
- przyjmowanie małej ilości płynów.
Do innych czynników wpływających na wystąpienie schorzenia należą:
- wady rozwojowe dróg moczowych: nerka podkowiasta oraz podwójny układ zbiorczy,
- infekcje dróg moczowych,
- cystynuria,
- hiperkalciuria,
- hiperoksaluria,
- hipocytraturia,
- hiperurykozuria.
- dieta ubogowapniowa,
- dieta bogatobiałkowa
- dieta bogatosodowa
- nadciśnienie,
- dna moczanowa,
- przewlekła choroba nerek,
- cukrzyca,
- otyłość
- hiperlipidemia.
Kamienie nerkowe
Występujące w moczu inhibitory zapobiegają tworzeniu się kamieni nerkowych. Jednakże, gdy stężenie substancji rozpuszczonych, które są substratami kamieni, przekracza iloczyn rozpuszczalności inhibitory nie są wtedy w stanie temu zapobiec. Dochodzi wówczas do powstawania złogów krystalicznych. Mogą one powstawać na całej długości dróg moczowych.
Najczęstszym miejscem powstawania kamieni nerkowych jest kielich lub miedniczka nerkowa. Skutkiem tego jest poszerzenie układu kielichowo-miedniczkowego oraz zastój. W zależności od miejsca występowania złogów wyróżniamy:
- kamicę nerkową,
- kamicę moczowodową,
- kamicę pęcherza moczowego.
Co może być powikłaniami kamieni nerkowych?
- Kamienie moczowe mogą uszkadzać miąższ nerkowy, co może spowodować roponercze.
- Może także dojść do powstania nowotworu nabłonka miedniczki.
- Drobne kamienie z czasem mogą doprowadzić do odmiedniczkowego zapalenia nerek.
- Mogą także prowadzić do nadciśnienia tętniczego.
- Kamienie w układzie moczowym mogą także powodować trudności w oddawaniu moczu (mikcji).
Z czego zbudowane są złogi moczowe?
Złogi najczęściej (80%) tworzą szczawiany wapnia lub fosforany wapnia. Może je także tworzyć struwit, kwasu moczowy i cystyny. Złogi zbudowane ze struwitu częściej dotyczą kobiet, ze względu na częstsze infekcje układu moczowego. U części pacjentów złogi wykrywane są przypadkowo, a kamica jest bezobjawowa.
Czynniki sprzyjające powstawaniu złogów:
- duże stężenie w moczu substancji, z których powstają kamienie,
- zastój moczu,
- zakażenie dróg moczowych,
- małe stężenie w moczu koloidów ochronnych oraz magnezu,
- jądra krystalizacji.
Czy kamica nerkowe nawraca?
Kamica nerkowa ma zazwyczaj charakter nawrotowy. Według danych u ok. 40% chorych w ciągu 15 lat od pierwszych objawów schorzenie nawraca.
U niektórych osób kamica nerkowa może wystąpić tylko raz, podczas gdy u innych może to być przewlekła choroba i wtedy kamica nerkowa utrzymuje się przez kilkadziesiąt lat, podczas których pacjenci często przechodzą operacje lub inne zabiegi urologiczne. Występowanie kamieni nerkowych u pacjenta zwiększa ryzyko ich ponownego pojawienia się. W ciągu roku ryzyko wzrasta o 15%, natomiast w ciągu następnych 10 lat aż o 50%.
Jeżeli kamica występuje w rodzinie ryzyko zachorowania zwiększa się o 2,5 razy.
Czym jest kolka nerkowa?
Atak kolki nerkowej to silny, tępy oraz nagły ból, który wywołują przemieszczające się złogi w kanaliku nerki do moczowodu. Ból promieniuje w dół, wzdłuż moczowodu, do pachwiny i zewnętrznych narządów płciowych. Stan ten nazywany jest kolką nerkową. Złogi mogą powodować także zastój moczu w kanaliku nad złogiem.
Może towarzyszyć jej parcie na mocz lub stolec. Mogą pojawić się nudności oraz wymioty. Napad kolki nerkowej może dotknąć co najmniej raz w życiu 10% mężczyzn i 5% kobiet. Najczęściej dotyczy ona mężczyzn w wieku 30–40 lat i kobiety 50–65 lat. Napad kolki często wywołuje wysiłek fizyczny, wstrząsy lub wibracje ciała.
Kamica nerkowa objawy
Głównym objawem kamicy nerkowej są m.in:
- niezwykle silny ból w okolicy lędźwiowej promieniujący do spojenia łonowego, zewnętrznych narządów płciowych oraz wewnętrznej części ud
- mogą występować nudności i wymioty (przy kamicy nerkowej)
- bladość
- poty
- niepokój
- zwiększone parcie na mocz
- częste oddawanie moczu w małych ilościach
- spadek ciśnienia tętniczego (przy bardzo silnym bólu)
- omdlenia (przy bardzo silnym bólu)
- krwiomocz z bolesnym oddawaniem moczu (u 85%)
- gorączka - pojawia się u osób, u których złóg blokuje odpływ moczu z nerki powodując stan zapalny
- objawy septyczne - u osób późno zgłaszających się po pomoc lekarską
Diagnostyka w przypadku kamicy nerkowej
Diagnozę stawia się na podstawie szeregu badań diagnostycznych:
- obrazu klinicznego pacjenta
- wyniku badań obrazowych- RTG jamy brzusznej (złogi cystynowe), USG jamy brzusznej (lokalizacja każdego rodzaju złogu, ocena nerek), urografia (ocena funkcjonowania nerek i dróg moczowych), tomografia komputerowa nerki
- badania ogólnego moczu oraz morfologii
- badań biochemicznych: mocznik, kreatynina, elektrolity, posiew moczu,
- stężenia soli wapnia, fosforanów i kwasu moczowego w dobowej zbiórce moczu
Podczas badania fizykalnego przez specjalistę może występować silnie dodatni objaw Goldflama oraz wzmożone napięcie mięśni tułowia po stronie kolki.
Leczenie kamicy nerkowej
Leczenie polega przede wszystkim na wprowadzeniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), przeciwwymiotnych, a także leków przeciwbólowych i rozkurczowych. Istotne jest także nawodnienir pacjenta doustnie i kroplówkami. Może być także stosowana antybiotykoterapia (w celu zapobiegania infekcjom układu moczowego).
Jeśli kamienie są wystarczająco małe, często udaje się je wydalić z moczem. W przypadku większych kamieni do usuwania kamieni stosuje się leczenie zabiegowe, czyli mało inwazyjną terapię laserową, która powoduje rozbicie złogów (litotrypsja) i ich naturalne usunięcie. Polega na wprowadzeniu cienkiej rurki (ureterorenoskop) przez cewkę moczową do pęcherza, a następnie do moczowodu. Po wykryciu kamienia w moczowodzie istnieje możliwość jego usunięcia jako całości lub rozdrobnienia za pomocą promieni lasera. Procedurę przeprowadza się po znieczuleniu miejscowym.
Jaka powinna być profilaktyka kamicy nerkowej?
Odpowiednia dieta uboga w sól, tłuszcze zwierzęce i mięso. Białko zwierzęce zakwasza mocz, co sprzyja tworzeniu się kamieni nerkowych. Należy dbać o odpowiednie nawodnienie- 30 ml/ kg masy ciała. Warto także wyeliminować z diety herbatę, kawę, czekoladę, szpinak, truskawki oraz rabarbar.
Piśmiennictwo:
- Śliwa, M., Piątkowska, N., Kajzar, M., Saran, A., Jarzumbek, A., Bień, K., ... & Lewek, P. (2022). Diagnostyka obrazowa kamicy nerkowej. Gabinet Prywatny, 281(02), 36-42.
- Myśliwiec M, Brzósko Sz. Kamica moczowa. Choroby nerek. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, wyd.1. Warszawa 2008.
- Jakubowski, K., Wojtaszek, M., & Mach-Lichota, E. KAMICA NERKOWA - WYSTĘPOWANIE,ETIOLOGIA,OBRAZKLINICZNYORAZDORAŹNE POSTĘPOWANIERATOWNICZEWKOLCENERKOWEJ.Редакционнаяколлегия: ЕМ
Тищенко (отв. ред.), СФ Антонович.
Aparat USG w gabinecie fizjoterapii ułatwia dokładną diagnostykę dolegliwości w zakresie mięśni i stawów. Aparaty ultrasonograficzne są także coraz częściej stosowane są w fizjoterapii uroginekologicznej.
19.07.2024
Wysiłkowe nietrzymanie moczu, czyli mimowolny wyciek moczu np. podczas kaszlu czy wysiłku fizycznego wpływa na jakość życia wielu osób. Z czego wynika i czy można skutecznie powstrzymać wycieki?
15.07.2024
Obrzęk limfatyczny jest spowodowany najczęściej dysfunkcją układu limfatycznego. Poznaj czym jest obrzęk, jak go unikać oraz jak skutecznie leczyć.
18.12.2023