Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) - objawy i leczenie

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jest to przewlekła choroba stawów, autoimmunologiczna, która dotyka miliony ludzi na świecie.  Szacuje się, że cierpi na nie około 0,5-1% populacji w krajach rozwiniętych. Choroba ta może występować w każdym wieku, ale najczęściej rozpoczyna się między 30. a 50. rokiem życia. W RZS typowo występuje symetryczne zapalenie stawów dłoni i stóp. Schorzenie to nie tylko dotyka stawy, ale również wpływa na ogólny stan zdrowia i jakość życia. Ważna jest odpowiednia diagnostyka, aby wcześnie postawić diagnozę i rozpocząć skuteczne leczenie. Wczesne wykrycie reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) umożliwia lekarzom szybsze podjęcie działań mających na celu kontrolę choroby, minimalizację uszkodzeń stawów i poprawę jakości życia pacjenta.

Definicja reumatoidalnego zapalenia stawów

Reumatoidalne zapalenie stawów to choroba atakująca tkankę łączną, a przede wszystkim stawy. Charakteryzuje się powstaniem stanu zapalnego w obrębie stawów, występowaniem zmian pozastawowych i powikłań układowych. Rozwój RZS może prowadzić do niepełnosprawności, a nawet do przedwczesnej śmierci. Często RZS prowadzi do ograniczenia samodzielności w czynnościach dnia codziennego.

Diagnostyka RZS

Rozpoznanie reumatoidalnego zapalenia stawów nie zawsze jest proste. Objawy jakie występują przy tej chorobie są podobne do innych schorzeń reumatycznych, co utrudnia wskazanie konkretnej diagnozy. Zazwyczaj rozpoznanie RZS ustala się zgodnie z kryteriami Amerykańskiego Kolegium Reumatologicznego i Europejskiej Ligi do Walki z Chorobami Reumatycznymi z 2010 r.. Kryteria zostały ustalone przez ekspertów w dziedzinie reumatologii w celu wczesnej diagnostyki osób z RZS.

Kryteria składają się z 4 części badania:

1. Liczba i rodzaj zajętych stawów:

• • 1 duży staw (0 punktów)
  • 2 - 10 dużych stawów (1 punkt)
    - 1-3 małych stawów (2 punkty)
    - 4-10 małych stawów (3 punkty)
    - powyżej 10 małych stawów (5 punktów)

2. Badania laboratoryjne serologiczne – wynik co najmniej 1 jest konieczny do klasyfikacji:

• • ujemne RF i ACPA (0 punktów),
  • dodatnie w niskim mianie RF lub ACPA (2 punkty),
  • dodatnie w wysokim mianie RF lub ACPA (3 punkty),

RF (czynnik reumatoidalny) i ACPA (przeciwciała przeciwko cytrulinowanym białkom, znane również jako anty-CCP) to dwa główne typy badań serologicznych stosowanych w diagnostyce reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS).

Czynnik reumatoidalny (RF): Jest to auto-przeciwciało, które można wykryć w krwi wielu osób z RZS. Obecność RF we krwi jest jednym z kryteriów diagnostycznych RZS, ale ważne jest zaznaczenie, że RF może być również obecny w innych chorobach autoimmunologicznych oraz u zdrowych osób, szczególnie starszych. Dlatego obecność RF nie jest wyłączna dla RZS i nie występuje u wszystkich pacjentów z tą chorobą.

Przeciwciała przeciwko cytrulinowanym białkom (ACPA lub anty-CCP): Są to bardziej specyficzne niż RF dla RZS i są uważane za marker wczesnej choroby. Wysoki poziom ACPA jest silnie związany z RZS i może pojawić się w krwiobiegu wiele lat przed rozwojem klinicznych objawów choroby. Test na obecność przeciwciał anty-CCP jest często wykorzystywany w połączeniu z innymi badaniami, aby pomóc w ustaleniu diagnozy RZS, zwłaszcza w przypadkach, gdy inne objawy są niejednoznaczne.

Oba te testy są użyteczne w diagnozie RZS, ale należy pamiętać, że wynik negatywny (brak obecności RF i ACPA) nie wyklucza RZS. Podobnie, wynik pozytywny nie oznacza automatycznie, że pacjent ma RZS, ponieważ inne czynniki i objawy muszą być brane pod uwagę przy postawieniu diagnozy. Diagnoza RZS jest złożona i opiera się na połączeniu wyników badań serologicznych, objawów klinicznych, badania fizykalnego oraz obrazowania medycznego.

3. Wskaźniki ostrej fazy – OB i/lub białko C-reaktywne

• • prawidłowe wartości (0 punktów),
  • nieprawidłowe wartości (1 punkt),

Wskaźniki ostrej fazy, takie jak OB (odczyn Biernackiego) i białko C-reaktywne (CRP), są często wykorzystywane w diagnostyce i monitorowaniu stanów zapalnych, w tym w chorobach autoimmunologicznych, jak reumatoidalne zapalenie stawów (RZS).

Odczyn Biernackiego (OB): Jest to badanie mierzące szybkość, z jaką erytrocyty (czerwone krwinki) osadzają się na dnie probówki z krwią w ciągu jednej godziny. Podwyższony poziom OB wskazuje na obecność stanu zapalnego w organizmie, ale nie jest to wskaźnik specyficzny dla żadnej konkretnej choroby. OB może wzrosnąć w wielu różnych stanach, w tym w infekcjach, chorobach zapalnych, nowotworach i innych schorzeniach.

Białko C-reaktywne (CRP): Jest to białko wytwarzane przez wątrobę w odpowiedzi na stan zapalny. Poziom CRP we krwi wzrasta, gdy w organizmie ma miejsce proces zapalny. Podobnie jak OB, CRP nie jest specyficzne dla jakiejkolwiek konkretnej choroby, ale jego wysoki poziom może wskazywać na aktywność zapalną, w tym na aktywność RZS.

Oba te testy są przydatne w ocenie ogólnego stanu zapalnego w organizmie i mogą być stosowane do monitorowania aktywności choroby oraz odpowiedzi na leczenie w przypadku RZS. Jednakże, nie każdy pacjent z RZS będzie miał podwyższone wskaźniki ostrej fazy, a ich normalne poziomy nie wykluczają aktywności choroby. Dlatego też, ocena RZS opiera się na połączeniu wskaźników ostrej fazy z innymi badaniami, takimi jak RF, ACPA, ocena kliniczna i badania obrazowe.

 4. Czas trwania objawów:

• • < 6 tygodni (0 punktów),
  • - > 6 tygodni (1 punkt).

Wynik: Pewne RZS rozpoznaje się, gdy liczba punktów z kryteriów wynosi powyżej 6. 

Lekarz może również potrzebować innych badań w celu diagnozowania RZS. Mogą to być:

• badanie obrazowe RTG – w celu zobrazowania zajętego stawu
• morfologia krwi z rozmazem
• badanie HLA-B27 - stwierdzenie obecności antygenu HLA-B27 wiąże się z podwyższonym ryzykiem występowania części chorób autoimmunizacyjnych. HLA-B27 to antygen leukocytarny klasy I, który jest częścią układu odpornościowego. Antygeny HLA (Human Leukocyte Antigen) są białkami znajdującymi się na powierzchni komórek, które pomagają układowi odpornościowemu rozróżniać własne komórki organizmu od obcych substancji. HLA-B27 jest jednym z tych antygenów i odgrywa ważną rolę w odpowiedzi immunologicznej.
• branie pod uwagę czynnika genetycznego - szacuje się, że genetyka stanowi około 50-60% ryzyka rozwoju RZS. Osoby z najbliższą rodziną (np. rodzice, rodzeństwo) cierpiącą na RZS mają wyższe ryzyko zachorowania na RZS.

Diagnoza wczesna RZS jest kluczowa, ponieważ pozwala na natychmiastowe wprowadzenie leczenia, które może opóźnić postęp choroby i zmniejszyć ryzyko trwałych uszkodzeń stawów. Proces diagnostyki jest skomplikowany ponieważ RZS można pomylić np. z łuszczycowym zapaleniem stawów. 

Reumatoidalne zapalenie stawów – objawy

Osoby z RZS często narzekają na wiele nieprzyjemnych dolegliwości, które są spowodowane tym schorzeniem. Zazwyczaj osoby z wczesnym rozpoznanym RZS mają takie pierwsze objawy, jak ból i obrzęk stawów, ale również występują inne objawy pozastawowe:

Guzki reumatoidalne na stawach

Guzki reumatoidalne to charakterystyczne twarde wyrośla, które mogą się pojawiać u osób cierpiących na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), chorobę autoimmunologiczną. Te guzki zazwyczaj rozwijają się w obszarach, gdzie skóra jest poddawana ciśnieniu, najczęściej na łokciach, ale mogą również pojawić się na innych częściach ciała, takich jak palce, stopy, kolana czy okolice kręgosłupa.

Guzki reumatoidalne są zwykle bezbolesne i mogą zmieniać rozmiar lub nawet znikać, ale w niektórych przypadkach mogą być bolesne, zwłaszcza jeśli znajdują się w miejscach, które są często poddawane naciskowi. Składają się głównie z zapalnych tkanek i mogą być oznaką bardziej zaawansowanej postaci RZS.

Chociaż guzki te są związane z RZS, ich obecność nie jest konieczna do postawienia diagnozy tej choroby. Diagnoza RZS opiera się głównie na innych kryteriach, takich jak objawy kliniczne, wyniki badań krwi (obecność czynnika reumatoidalnego lub przeciwciał anty-CCP) oraz obrazowanie medyczne stawów.

Leczenie guzków reumatoidalnych zazwyczaj skupia się na ogólnym zarządzaniu RZS, w tym na stosowaniu leków zmniejszających aktywność choroby, takich jak niesteroidowe leki przeciwzapalne, kortykosteroidy, modyfikatory przebiegu choroby (DMARDs) i biologiczne środki przeciwzapalne. W rzadkich przypadkach, gdy guzki są szczególnie bolesne lub powodują problemy funkcjonalne, mogą być chirurgicznie usuwane.

Poranna sztywność stawów

Poranna sztywność stawów w RZS odnosi się do uczucia ograniczenia ruchu i sztywności w stawach, które występuje po dłuższym okresie bezruchu, zwłaszcza po nocy. Zazwyczaj trwa ona dłużej niż 30 minut i może utrzymywać się przez kilka godzin. Sztywność ta jest często najbardziej intensywna rano, ale może też nasilać się po dłuższym okresie siedzenia czy leżenia.

Mechanizm powstawania porannej sztywności w RZS jest związany z procesami zapalnymi w stawach. W trakcie snu, kiedy ruch jest minimalny, płyny i komórki zapalne mogą gromadzić się w stawach, powodując obrzęk i sztywność.

Leczenie porannej sztywności w RZS zazwyczaj obejmuje stosowanie leków przeciwzapalnych, zarówno niesteroidowych (NLPZ), jak i kortykosteroidów, a także modyfikatorów przebiegu choroby (DMARDs) oraz leków biologicznych. Bardzo ważne jest również regularne wykonywanie ćwiczeń rozciągających i wzmacniających, które pomagają utrzymać zakres ruchu w stawach i zmniejszają sztywność.

Ciepłe kąpiele lub prysznice rano mogą również pomóc w złagodzeniu sztywności. W niektórych przypadkach fizjoterapia i metody rehabilitacji mogą być zalecane w celu poprawy ruchomości stawów i zmniejszenia bólu.

Przewlekłe zmęczenie

Przewlekłe zmęczenie jest jednym z często występujących, ale czasami pomijanych objawów reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS). Jest to stan charakteryzujący się ciągłym uczuciem wyczerpania, które nie ustępuje nawet po odpoczynku i ma znaczący wpływ na codzienne życie osób cierpiących na RZS. Przyczyny przewlekłego zmęczenia w RZS są złożone i mogą obejmować zarówno bezpośrednie skutki choroby, jak i pośrednie czynniki z nią związane

Utrata masy ciała

Utrata masy ciała jest zjawiskiem, które może towarzyszyć reumatoidalnemu zapaleniu stawów (RZS), choć nie jest to objaw występujący u wszystkich pacjentów. Istnieje kilka potencjalnych przyczyn, dla których osoby cierpiące na RZS mogą doświadczać utraty masy ciała:

1. Proces zapalny: RZS jest chorobą autoimmunologiczną, która wywołuje przewlekły stan zapalny w organizmie. Stan zapalny może zwiększać metaboliczny wydatek energii, co w niektórych przypadkach prowadzi do utraty wagi.

2. Zmniejszony apetyt: Ból i dyskomfort związany z RZS, a także ogólny wpływ choroby na samopoczucie, mogą prowadzić do zmniejszenia apetytu i, w konsekwencji, do utraty masy ciała.

3. Zmiany w diecie: Niektórzy pacjenci z RZS mogą dokonać zmian w swojej diecie, na przykład eliminując pewne pokarmy, które uważają za nasilające objawy, co może wpłynąć na ich ogólny bilans kaloryczny.

4. Trudności z przygotowaniem posiłków: Ból stawów i ograniczenia ruchomości mogą utrudniać przygotowywanie posiłków, co może skutkować gorszym odżywianiem.

5. Skutki uboczne leków: Niektóre leki stosowane w leczeniu RZS, takie jak kortykosteroidy, mogą prowadzić do zmian w metabolizmie i apetycie, co również może wpłynąć na masę ciała.

Gorączka i ogólne osłabienie organizmu

Gorączka i ogólne osłabienie organizmu są objawami, które mogą występować u osób cierpiących na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS). Te objawy mogą być bezpośrednio związane z aktywnością choroby lub mogą być efektem ubocznym leczenia.

Zaburzenia równowagi.

Zaburzenia równowagi u osób cierpiących na RZS mogą być spowodowane przez kilka czynników związanych z tą chorobą oraz jej leczeniem:

1. Zmiany w stawach i mięśniach: RZS może prowadzić do bólu, sztywności i zniszczenia stawów, szczególnie w stawach kończyn dolnych i stóp, co może wpływać na stabilność i sposób chodzenia, a tym samym, wraz z rozwojem choroby na równowagę.

2. Słabość mięśniowa: Przewlekły ból i zapalenie, jak również ograniczona aktywność fizyczna związana z RZS, mogą prowadzić do osłabienia mięśni, które są kluczowe dla utrzymania równowagi.

3. Leki: Niektóre leki stosowane w leczeniu RZS, zwłaszcza kortykosteroidy i leki przeciwzapalne, mogą powodować skutki uboczne, takie jak osłabienie mięśni lub zawroty głowy, które przyczyniają się do problemów z równowagą.

4. Zmęczenie: Częstym objawem RZS jest przewlekłe zmęczenie, które może wpływać na koncentrację i reakcje motoryczne, a co za tym idzie, na równowagę.

5. Zaburzenia neurologiczne: Chociaż rzadkie, RZS może prowadzić do komplikacji neurologicznych, które wpływają na równowagę.

6. Wiek i inne schorzenia: Osoby starsze z RZS mogą być bardziej narażone na zaburzenia równowagi, zwłaszcza jeśli mają inne schorzenia, takie jak osteoporoza czy neuropatia.

Ważne jest, aby osoby z RZS regularnie ćwiczyły, aby poprawić siłę i elastyczność mięśni, co może pomóc w utrzymaniu równowagi. Fizjoterapia może być również korzystna w celu poprawy stabilności i koordynacji. Jeśli zaburzenia równowagi są znaczące, warto skonsultować się z lekarzem, który może dostosować leczenie lub zalecić dodatkowe metody wsparcia, takie jak rehabilitacja lub używanie stabilizujących urządzeń pomocniczych.

Wielu pacjentów z RZS opisuje swoje objawy jako ograniczające ich zdolność do prowadzenia normalnego, aktywnego życia.

  

Skutki nieleczonego RZS

Reumatoidalne zapalenie stawów, gdy pozostawione bez odpowiedniego leczenia, stanowi poważne zagrożenie dla integralności stawów oraz ogólnego zdrowia pacjenta. Konsekwencje nieleczonej choroby są wielowarstwowe i obejmują nie tylko stawy, ale także inne narządy, co potencjalnie zwiększa ryzyko powikłań:

• Destrukcje stawów - mechanizm autoimmunologiczny skierowany przeciwko własnym tkankom stawowym powoduje przewlekłe zapalenie, co w konsekwencji prowadzi do erozji chrząstki stawowej oraz zniszczenia kości,
• Deformacje stawów - stawy mogą ulegać deformacjom, co wpływa nie tylko na ich wygląd, ale także na zdolność do wykonywania podstawowych funkcji. Charakterystyczne są np. zniekształcenia palców, które utrudniają codzienne czynności, takie jak chwytanie czy trzymanie przedmiotów,
• Utrata funkcji ruchowych – przez deformacje i uszkodzenia stawów niektóre funkcje mogą być zbyt bolesne i przez to pacjenci je unikają,
• Ryzyko chorób układowych - autoimmunologiczna reakcja może wpływać na inne narządy, zwiększając ryzyko wystąpienia chorób układowych. Pacjenci z nieleczoną RZS mają podwyższone ryzyko chorób serca, problemy z płucami oraz mogą być bardziej podatni na rozwój osteoporozy,
• Pogorszenie jakości życia - ból, deformacje, utrata funkcji ruchowej i potencjalne powikłania zdrowotne mają nie tylko wymiar fizyczny, ale także emocjonalny, wpływając na psychospołeczne aspekty życia.

Zwrócenie uwagi na wczesne objawy RZS, szybka diagnoza oraz skuteczne leczenie stają się kluczowe dla minimalizacji skutków tej choroby. Wczesna interwencja może nie tylko opóźnić postęp choroby, ale także poprawić perspektywę pacjenta na dłuższy, bardziej aktywny i zdrowszy tryb życia.

   

RZS powikłania

Zapalenie osierdzia, zapalenie naczyń (waskulitis) i zapalenie błony maziowej są dwoma powikłaniami, które mogą wystąpić u osób cierpiących na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS). Oto ich krótki opis:

1. Zapalenie naczyń (waskulitis): Waskulitis w kontekście RZS to stan, w którym dochodzi do zapalenia ścian naczyń krwionośnych. Może ono obejmować małe, średnie i duże naczynia. Zapalenie naczyń jest poważnym powikłaniem RZS i może prowadzić do różnych objawów w zależności od rozmiaru i lokalizacji zaatakowanych naczyń. Może to obejmować objawy skórne (np. wybroczyny, owrzodzenia), problemy z narządami wewnętrznymi, a nawet prowadzić do poważnych problemów neurologicznych lub sercowo-naczyniowych. Waskulitis w RZS jest stosunkowo rzadki, ale może być poważny i wymaga intensywnego leczenia.

2. Zapalenie błony maziowej: Jest to podstawowy proces patologiczny w RZS, polegający na przewlekłym zapaleniu błony maziowej, która wyściela stawy. W przebiegu RZS, błona maziowa ulega przewlekłemu zapaleniu, co prowadzi do jej obrzęku, bólu stawów i sztywności. Z czasem zapalenie to może prowadzić do uszkodzenia chrząstki stawowej oraz kości, co skutkuje deformacją stawów i utratą ich funkcji. Leczenie RZS ma na celu zmniejszenie aktywności zapalnej błony maziowej, łagodzenie objawów i zapobieganie dalszemu uszkodzeniu stawów.

3. Zapalenie osierdzia jest jednym z kardiologicznych powikłań RZS, choć nie jest często spotykane. Osierdzie to cienka błona otaczająca serce, a zapalenie osierdzia polega na jego zapaleniu, co może prowadzić do różnych objawów i komplikacji.

   Objawy zapalenia osierdzia u osób z RZS mogą obejmować ból w klatce piersiowej, który nasila się przy głębokim oddechu, leżeniu płasko lub pochylaniu się do przodu, a także suchy kaszel, gorączkę, ogólne osłabienie i trudności z oddychaniem. Ból często łagodzi się, gdy pacjent siedzi i pochyla się do przodu.

   Mechanizm powstawania zapalenia osierdzia w RZS nie jest do końca zrozumiały, ale przypuszcza się, że jest związany z ogólnym procesem zapalnym charakterystycznym dla tej choroby. Podobnie jak w przypadku innych powikłań RZS, leczenie zapalenia osierdzia często obejmuje leki zmniejszające aktywność zapalną, takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), kortykosteroidy i inne modyfikatory przebiegu choroby.

   Ważne jest, aby chorzy na RZS byli świadomi możliwości wystąpienia zapalenia osierdzia i innych powikłań sercowych. Regularne wizyty kontrolne i konsultacje z reumatologiem oraz kardiologiem mogą pomóc w wczesnym wykryciu i leczeniu tych powikłań. W przypadku wystąpienia objawów zapalenia osierdzia, takich jak ból w klatce piersiowej czy trudności z oddychaniem, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.

Zarówno zapalenie naczyń, jak i zapalenie błony maziowej w RZS są leczone za pomocą leków zmniejszających aktywność zapalną, takich jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), kortykosteroidy, modyfikatory przebiegu choroby (DMARDs), a także leki biologiczne. W przypadku waskulitis, ze względu na jego potencjalnie poważny charakter, często wymagane jest intensywne i agresywne leczenie.

   

Reumatoidalne zapalenie stawów – leczenie

Leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) obejmuje różnorodne strategie, które skupiają się na kontrolowaniu stanu zapalnego, łagodzeniu objawów i opóźnianiu postępu choroby. Zintegrowane podejście terapeutyczne ma na celu poprawę jakości życia pacjenta oraz minimalizację uszkodzeń stawów:

Leczenie farmakologiczne

- Leki przeciwzapalne – są stosowane już na wczesnym etapie choroby, w celu łagodzenia bólu, zmniejszania obrzęków i kontroli stanu zapalnego w organizmie,

• Leki modyfikujące przebieg choroby (DMARDs) - to kluczowy element leczenia RZS, zwłaszcza w przypadkach, w których leki przeciwzapalne nie wystarczają. Działają one na mechanizmy immunologiczne, hamując procesy autoimmunologiczne i zmniejszając niszczenie stawów.

Terapie biologiczne

• Terapie biologiczne - stanowią rewolucyjny krok w leczeniu RZS. Biologiczne leki przeciwzapalne, takie jak inhibitor TNF alfa, blokują konkretne czynniki odpowiedzialne za procesy zapalne. Te terapie wpływają bezpośrednio na mechanizmy immunologiczne, prowadząc do skutecznego kontrolowania choroby, łagodzą objawy choroby i opóźniania postępu RZS.

Fizjoterapia

Fizjoterapia również jest ważnym elementem leczenia RZS. Kinezyterapia, fizykoterapia, terapie manualne i różne masaże pomagają w utrzymaniu ruchomości stawów, poprawie siły mięśniowej i zmniejszeniu sztywności.

Należy także zadbać o odpowiednią edukację pacjenta na temat elementów wspierających leczenie, takie jak zdrowy styl życia, w tym dieta, aktywność fizyczna, unikanie palenia tytoniu. Wspólnie te elementy tworzą holistyczny model opieki, który uwzględnia różnorodne aspekty zdrowia pacjenta z RZS, sprzyjające długoterminowej poprawie jakości życia.

   

Fizjoterapia w RZS

Fizjoterapia odgrywa kluczową rolę w kompleksowym leczeniu RZS, pomagając w utrzymaniu ruchomości stawów, łagodzeniu bólu oraz poprawie ogólnej sprawności fizycznej. Fizjoterapeuci specjalizujący się w leczeniu RZS rozpoczynają od dokładnej oceny stanu pacjenta. Ocena ta obejmuje zakres ruchu, siłę mięśniową, postawę ciała oraz ewentualne deformacje stawów. Na podstawie tych informacji tworzony jest spersonalizowany plan terapeutyczny. Najczęściej plan terapeutyczny zawiera:

• kinezyterapię – ćwiczenia fizyczne np. rozciągające, wzmacniające, równoważne, koordynacyjne,
• fizykoterapię – w celu złagodzenia dolegliwości bólowych, w szczególności elektroterapię, krioterapię oraz hydroterapię.
• Terapię manualną – w celu zwiększenia zakresu ruchu w stawach, zmniejszenia dolegliwości bólowych oraz poprawy jakości ruchu w czynnościach dnia codziennego.

W leczeniu RZS kluczowa jest współpraca między fizjoterapeutą a innymi specjalistami, takimi jak reumatolog, ortopeda czy terapeuta zajęciowy. Dzięki temu holistycznemu podejściu do opieki, pacjent otrzymuje kompleksową terapię dostosowaną do swoich indywidualnych potrzeb.

Warto zrozumieć, że RZS to nie jedynie ból stawów. To choroba, która może wpływać na zdolność ruchową, jakość snu, a nawet na zdrowie psychiczne. Jednak dzięki postępowi medycyny oraz holistycznemu podejściu do opieki nad pacjentem, istnieją skuteczne strategie zarządzania chorobą. Świadomość społeczeństwa, postęp w medycynie i zrozumienie potrzeb pacjentów są kluczowe dla poprawy jakości życia tych, którzy zmierzyli się z tym trudnym schorzeniem.

  

Zaopatrzenie ortopedyczne w przypadku RZS

W terapii zachowawczej pacjentów cierpiących na reumatoidalne zapalenie stawów kluczową rolę odgrywają różnego rodzaju stabilizatory oraz urządzenia pomocnicze. Stabilizatory, zwane również ortezami (termin pochodzący od słowa "orthosis", często używany zamiennie z "ortozą"), to zewnętrzne urządzenia techniczne, które obejmują poszczególne części ciała i wpływają na ich funkcjonowanie oraz strukturę. Stosuje się je do stabilizacji, zarówno statycznej, jak i dynamicznej, poszczególnych części ciała w celu wspierania leczenia fizjoterapeutycznego czy ortopedycznego, a także do odciążania określonych struktur oraz kontrolowania zakresu i siły ruchów w stawach. Na przykład, unieruchomienie stawów nadgarstka może zmniejszyć ból i poprawić funkcjonowanie ręki dotkniętej reumatyzmem.

W ostatnich latach nastąpił znaczny postęp w dziedzinie technologii stosowanych w produkcji stabilizatorów, co umożliwiło zastosowanie nowoczesnych materiałów, takich jak termoplastyki, tkaniny oddychające i przepuszczające parę, a także stopów tytanu, włókien węglowych i kevlaru. Dzięki temu poprawił się komfort użytkowania oraz akceptacja ortez przez pacjentów. Jednakże, problemem pozostaje wysoka cena tych urządzeń.

Wśród pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów, którzy stanowią około 70-80% przypadków, często występują deformacje stóp, takie jak spłaszczenie poprzecznego łuku stopy, odkształcenie dużych palców (koślawość), palce w kształcie młotka czy płasko-koślawe stopy. Te zmiany mogą pośrednio wpływać na zdrowie stawów kolanowych, biodrowych i kręgosłupa, prowadząc do zaburzeń w chodzeniu. Z tego względu kluczowym aspektem terapii poprawiającej funkcjonowanie jest właściwy dobór obuwia ortopedycznego. Powinno ono spełniać określone kryteria: podeszwa musi być giętka i elastyczna, ponieważ sztywne i twarde podeszwy mogą ograniczać ruchomość kości w stawach oraz pracę mięśni. Dodatkowo, obuwie powinno być na tyle szerokie, aby stopa mogła stabilnie spoczywać na nim, wspierając się na trzech głównych punktach podparcia.

Piśmiennictwo:
1. Piotr Głuszko, Anna Filipowicz-Sosnowska, Witold Tłustochowicz “Reumatoidalne zapalenie stawów” Reumatologia 2012; 50, 2: 83–90
2. Żuk Beata , Księżopolska-Orłowska Krystyna “Ochrona stawów w reumatoidalnym zapaleniu stawów. Czynności dnia codziennego” Reumatologia, vol. 47, no. 4, 2009, pp. 193-201
3. Beata Żuk, Krystyna Księżopolska-Orłowska “Ochrona stawów w reumatoidalnym zapaleniu stawów. Zaopatrzenie ortopedyczne” Reumatologia 2009; 47, 5: 241–248