Skręcenie stawu skokowego (skręcenie kostki) - leczenie i rehabilitacja
Jeden z najczęstszych urazów, z którymi borykają się sportowcy i osoby aktywne fizycznie, to skręcenie stawu skokowego. Choć może się wydawać, że to jedynie drobna kontuzja, nieleczona lub źle leczona może prowadzić do poważniejszych problemów. Dlatego też ważne jest, aby zrozumieć naturę tego urazu, jak mu zapobiegać oraz jak skutecznie się leczyć w przypadku wystąpienia.
Czym jest skręcenie stawu?
Skręcenie stawu to uraz, który występuje, gdy staw zostaje poddany nagłemu ruchowi, który przekracza jego naturalny zakres lub siłę stabilizującą. Skręcenie stawu może prowadzić do naciągnięcia lub zerwania więzadeł stawu skokowego. W przypadku skręcenia stawu skokowego częściej występuje skręcenie inwersyjne niż ewersyjne. W skręceniu inwersyjnym najczęściej uszkadzane są więzadła skokowo-strzałkowe przednie i strzałkowo-piętowe, a w przypadku poważniejszego urazu może prowadzić do uszkodzenia więzadła piszczelowo-strzałkowego przedniego. Natomiast, w skręceniu ewersyjnym najczęściej uszkadzane są więzadło trójgraniaste i więzadła więzozrostu piszczelowo-strzałkowego.
Jakie są objawy skręcenia stawu skokowego?
Objawy skręcenia stawu skokowego mogą być różnorodne i obejmować następujące symptomy:
- Ból - jest to jednym z najbardziej powszechnych objawów skręcenia stawu skokowego. Dolegliwości bólowe mogą być ostre lub tępe i występować zarówno podczas ruchu, jak i w spoczynku.
- Obrzęk - po skręceniu stawu skokowego, zazwyczaj dochodzi do obrzęku wokół stawu. Obrzęk może być znaczny i powodować zwiększenie objętości stawu.
- Ograniczony zakres ruchu - skręcenie stawu skokowego może prowadzić do ograniczenia zakresu ruchu w stawie. Pacjenci mogą mieć trudności z wyprostowaniem lub zginaniem stopy.
- Trzeszczenia - w niektórych przypadkach skręcenia stawu skokowego można usłyszeć zgrzytanie lub trzeszczenie w stawie podczas ruchu.
- Uczucie niestabilności - osoby doświadczające tej kontuzji mogą odczuwać wrażenie niestabilności stawu skokowego, co może skutkować trudnościmi w utrzymaniu równowagi.
Warto zauważyć, że objawy skręcenia stawu skokowego mogą się różnić w zależności od stopnia urazu, od lekkiego naciągnięcia więzadeł po poważniejsze uszkodzenia stawu skokowego, dlatego w przypadku podejrzenia urazu koniecznie musisz udać się do lekarza lub fizjoterapeuty.
Jaka jest klasyfikacja skręceń stawu skokowego?
Ze względu na różnorodność skręceń stawu skokowego oraz ich zróżnicowane stopnie zaawansowania, utworzono klasyfikację, która pozwala lekarzom i specjalistom medycznym precyzyjniej oceniać urazy oraz dobierać odpowiednie metody leczenia i rehabilitacji.
Klasyfikacja ta uwzględnia stopień uszkodzenia więzadeł i innych struktur stawu np. uszkodzenia tkanek. Najczęściej stosowaną klasyfikacją jest system oparty na stopniu nasilenia skręcenia, który jest określany na podstawie następujących kryteriów:
- I Stopień (lekki) - to lekkie skręcenie. W tym stopniu skręcenia zazwyczaj nie dochodzi do naruszenia więzadeł oraz nie ma widocznej niestabilności stawu. Może występować lekki lub umiarkowany ból i obrzęk.
- II Stopień (umiarkowany) - w przypadku skręcenia o stopniu II większa część włókien więzadła ulega naciągnięciu, co prowadzi do umiarkowanego bólu, znacznego obrzęku oraz ograniczenia ruchomości stawu. A także występuje zauważalna niestabilność stawu o niskim lub umiarkowanym nasileniu.
- III Stopień (ciężki) - to najpoważniejszy stopień skręcenia, w którym dochodzi do całkowitego rozerwania więzadła. Objawia się to silnym bólem, znacznym obrzękiem, niestabilnością stawu oraz znacznym ograniczeniem ruchomości.
Klasyfikacja ta pomaga lekarzom dokładniej ocenić uraz i dostosować odpowiednie strategie leczenia, włączając w to różne formy terapii fizycznej, rehabilitacji oraz w niektórych przypadkach interwencję chirurgiczną. Ostateczne leczenie zależy od stopnia skręcenia, ogólnego stanu zdrowia pacjenta oraz aktywności, którą pacjent chciałby powrócić.
Jak zapobiegać urazom i skręceniom kostki?
Zapobieganie skręceniom stawu skokowego oraz innym urazom stawów jest kluczowe dla utrzymania zdrowia i aktywnego trybu życia. Oto kilka skutecznych sposobów, które mogą pomóc w zapobieganiu skręceniom:
- Wzmocnienie mięśni stóp i łydek - regularne wykonywanie ćwiczeń wzmacniających mięśnie stóp i łydek pomaga w poprawie stabilności stawu skokowego oraz redukcji ryzyka skręceń poprzez zwiększenie siły i kontroli nad ruchem.
- Noszenie odpowiedniego obuwia - wybór odpowiednich butów sportowych lub do biegania, które zapewniają odpowiednie wsparcie dla stóp i stabilizację stawów, może zmniejszyć ryzyko skręceń poprzez zapewnienie właściwego podparcia i amortyzacji.
- Stosowanie odpowiedniej rozgrzewki przed rozpoczęciem aktywności fizycznej - wykonanie odpowiedniej rozgrzewki przed treningiem lub inną aktywnością fizyczną pomaga przygotować mięśnie, stawy i więzadła na intensywny wysiłek, zmniejszając ryzyko nagłych urazów, takich jak skręcenia.
- Zwrócenie uwagi na odpowiednią technikę w danej dyscyplinie sportowej - prawidłowa technika wykonywania ruchów charakterystycznych dla danej dyscypliny sportowej może zmniejszyć obciążenie stawów i zapobiegać nadmiernemu naciskowi na stawy.
- Zapewnienie swoim stawom odpowiedniego czasu na regenerację - odpowiedni odpoczynek i regeneracja po intensywnych treningach są kluczowe dla zapobiegania przeciążeniom stawów oraz zmniejszenia ryzyka skręceń poprzez zapewnienie czasu na regenerację tkanek i naprawę mikrouszkodzeń.
Skręcenie stawu skokowego – leczenie
Leczenie skręcenia stawu skokowego zależy głównie od stopnia urazu oraz indywidualnych potrzeb i warunków pacjenta. Bezpośrednio po skręceniu stawu skokowego należy wykonać procedurę PRICE. Procedura PRICE to skrót od angielskich słów Protection, Rest, Ice, Compression, Elevation, co oznacza ochrona, odpoczynek, lód, kompresja, uniesienie. Jest to popularna i skuteczna
procedura stosowana w przypadku urazów mięśniowo-szkieletowych, w tym skręceń stawów, w celu złagodzenia bólu, zmniejszenia obrzęku oraz przyspieszenia procesu gojenia:
- Protection (Ochrona) - polega na zabezpieczeniu uszkodzonej części ciała, na przykład poprzez unieruchomienie lub założenie opaski uciskowej lub stabilizatora, aby zapobiec dalszemu uszkodzeniu.
- Rest (Odpoczynek) - istotne jest zapewnienie uszkodzonej kończynie czasu na regenerację poprzez ograniczenie aktywności fizycznej, czyli odciążenie stawu.
- Ice (Lód) - chłodzenie poprzez stosowanie zimnych okładów i kompresów lub lodu na obszarze urazu przez 15-20 minut co 2-3 godziny przez pierwsze 48-72 godziny pomaga zmniejszyć ból, obrzęk oraz zapalenie poprzez zmniejszenie przepływu krwi do obszaru urazu.
- Compression (Kompresja) - za pomocą elastycznej opaski uciskowej można zmniejszyć obrzęk poprzez zwiększenie ciśnienia na uszkodzony obszar, co pomaga w ograniczeniu przepływu płynów do tkanek.
- Elevation (Uniesienie) - podtrzymywanie uszkodzonej kończyny w pozycji podniesionej pomaga zmniejszyć obrzęk poprzez ułatwienie odpływu limfy i krwi z obszaru urazu.
W późniejszym etapie po odpowiedniej diagnostyce lekarz decyduje o metodzie leczenia skręcenia, która jest zależna od zaawansowania uszkodzenia więzadeł oraz stawu.
Jak wygląda diagnostyka, fizjoterapia i rehabilitacja po skręceniu stawu skokowego?
Fizjoterapia po skręceniu stawu skokowego odgrywa kluczową rolę w procesie powrotu do pełnej sprawności fizycznej. Oto ogólny zarys tego, jak wygląda proces rehabilitacji stawu skokowego:
- Ocena i diagnoza - pierwszym krokiem fizjoterapeuty jest dokładna ocena urazu i diagnoza stanu stawu skokowego. Na podstawie tego fizjoterapeuta opracowuje spersonalizowany plan terapeutyczny, uwzględniający indywidualne potrzeby i cele pacjenta. Podstawą diagnostyki jest badanie przedmiotowe, czyli subiektywne odczucia pacjenta oraz podmiotowe, inaczej mówiąc obiektywne odczucia pacjenta. W diagnostyce tego urazu przydatne jest również wykonanie RTG lub MRI.
- Redukcja bólu i obrzęku - w początkowej fazie terapii priorytetem jest zmniejszenie bólu i obrzęku. Działanie przeciwbólowe może być osiągnięte poprzez zastosowanie technik manualnych, jak i zabiegów fizykalnych.
- Przywracanie ruchomości stawu - następnym etapem jest stopniowe przywracanie pełnego zakresu ruchu w stawie skokowym.
- Wzmacnianie mięśni - w miarę poprawy zakresu ruchu stawu skokowego, terapeuci skupiają się na wzmacnianiu mięśni stabilizujących staw oraz mięśni kończyny dolnej.
- Poprawa równowagi i propriocepcji - równowaga i propriocepcja (zdolność do rozpoznawania pozycji ciała w przestrzeni) są kluczowe dla stabilizacji stawu skokowego i zapobiegania ponownym skręceniom.
Warto zauważyć, że fizjoterapia po skręceniu stawu skokowego jest procesem stopniowym i wymaga zaangażowania pacjenta w regularne wykonywanie ćwiczeń rehabilitacyjnych oraz przestrzeganie zaleceń terapeuty.
Skręcenie stawu skokowego może być bolesnym i uporczywym urazem, który wymaga odpowiedniego leczenia i rehabilitacji. Ważne jest, aby nie lekceważyć tego urazu i skonsultować się z lekarzem w celu uzyskania odpowiedniej opieki medycznej. Pamiętaj również o zapobieganiu skręceniom poprzez wzmocnienie mięśni, noszenie odpowiedniego obuwia i ostrożność podczas aktywności fizycznej na nierównym terenie. Zdrowie twoich stawów jest kluczowe dla utrzymania aktywnego trybu życia, dlatego pamiętaj o ich odpowiedniej pielęgnacji!
Piśmiennictwo:
1. Monika Bilewicz, Robert Stebel, Anna Czerkies “Skręcenie stawu skokowego i następstwa jego leczenia” PrzypadkiMedyczne.pl 2012;
2. Paulina Brzezińska, Jan Mieszkowski “Kompleksowe postępowanie
fizjoterapeutyczne w skręceniu stawu skokowego” Journal of Education, Health and Sport. 2015;5(9):527 548
Staw skokowy jest jednym z najważniejszych stawów w ciele człowieka, pełniąc kluczową rolę w ruchu i stabilności. Jak wygląda fizjoterapia po urazach np. skręceniu stawu skokowego?
23.04.2024
Ból śródstopia powszechnie określany bólem stopy lub podeszwy stopy to częsta dolegliwość. Poznaj jej przyczyny oraz sposoby jak sobie z nim poradzić.
4.03.2024
Powięź to tkanka łączna otaczająca komórki naszego ciała. Poznaj czym jest i jakie pełni funkcje w naszym organizmie.
22.12.2023